ΖΗΣΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΣΟΥΤΣΑ-ΖΗΔΡΟΥ-ΓΕΩΡΓΑΚΗ-

http://www.culture.gr/culture/mystras-edu/art/01.html



ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΟΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΒΑΛΩ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕ ΕΝΑ ΚΛΙΚ ΣΤΟΝ ΠΑΝΩ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΘΑ ΒΡΕΘΗΤΕ ΚΑΤΕΥΘΕΙΑΝ ΑΠΟ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΠΗΡΑΝ ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΤΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ...

ΤΑΣΟΣ-ΣΚΟΥΠΡΑΣ-ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ-ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ

Φράγκικα κάστρα και μεσαιωνικά κτίσματα στην Πελοπόννησο

Έρευνα – παρουσίαση: Δημήτρης Χίλιος

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ. Σε μικρογραφία η Ελλάδα ολόκληρη. Γνώρισε κτηνώδεις επιδρομές, ορκισμένους ανθέλληνες κατακτητές και κατάφερε να διατηρήσει την ελληνικότητα της μέσα από τα ιστορικά μνημεία και τη λαϊκή της παράδοση. Ένα μουσείο ολόκληρη. Άπαρτες, θρυλικές ακροπόλεις, μεσαιωνικά κάστρα και φράγκικα κατάλοιπα, νεκρές βυζαντινές πολιτείες και αμέτρητα ιστορικά ενθυμήματα ανάμεσα στις αναμφισβήτητα πανέμορφες φυσικές εναλλαγές του τοπίου. Όμως η Πελοπόννησος, ο Μοριάς, κατά το μεσαίωνα -εποχή της φράγκικης κυριαρχίας- αλλά και κατά την τουρκοκρατία αργότερα, πέρα από τον αμύθητο πλούτο των ιστορικών - αρχαιολογικών της χώρων, διαθέτει κι ενός άλλου είδους μνημειακούς χώρους - κομμάτι κι αυτοί της ελληνικής ιστορίας. Μεσαιωνικά κάστρα και φράγκικα κτίσματα στην πελοποννησιακή γη περιμένουν τον επισκέπτη και, αν και παραμελημένα, εντελώς ασυντήρητα, πολλές φορές μάλιστα ετοιμόρροπα σηματοδοτούν τις επιρροές αλλά και την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής, της πολεμικής τέχνης και του πολιτισμού μας. Ο Μοριάς πέρασε στα χέρια των Φράγκων μετά την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204). Μόνο ελληνικό προπύργιο η δυσπόρθητη Μονεμβασιά, ενώ οι Βενετοί κατείχαν τα οχυρά της Μεθώνης και της Κορώνης. Ο Γουλιέλμος Σαμπλίτης χρίστηκε ηγεμόνας του λεγόμενου πριγκιπάτου της Αχαΐας μετά από συμφωνία με τον Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο που τον διαδέχτηκε, μια συμφωνία που επικυρώθηκε στο φράγκικο στρατόπεδο του Ναυπλίου από τον τότε Βασιλέα της Θεσσαλονίκης Βονιφάτιο και με την αναγνώριση βέβαια του πάπα Ιννοκέντιου Γ'. Το πριγκιπάτο διαιρέθηκε σε 12 λαϊκές βαρονίες για τους βαρόνους της Φλάνδρας, της Βουργουνδίας, της Γαλλίας και σε 7 κληρικές. Το Άργος και το Ναύπλιο δόθηκαν τιμάρια στον Ότι ντε λα Ρος, κύριο των Αθηνών. Το πριγκιπάτο γνώρισε ακμή επί Γοδεφρείδου Β' Βιλλεαρδουίνου, που έχτισε το κάστρο Χλεμούτσι στη Γλαρέντζα και θεωρήθηκε ο ισχυρότερος ηγεμόνας καθώς κι επί Γουλιέλμου Β' Βιλλεαρδουίνου, που υπέταξε μετά τριετή πολιορκία τη Μονεμβασιά αλλά και τη χώρα των Τσακώνων και των Μελιγγών, έχτισε φρούρια και ίδρυσε νομισματοκοπείο. Σύντομα όμως οι φράγκικες κτήσεις στο Μοριά πέρασαν στα χέρια των Καντακουζηνών και στη συνέχεια των Παλαιολόγων. Μέχρι το 1430 είχε εκλείψει και το τελευταίο ίχνος φράγκικης κυριαρχίας. Κι έτσι, το πριγκιπάτο της Αχαΐας, ως Δεσποτάτο του Μορέως πλέον, γνώρισε στα χέρια των Δεσποτών του Μυστρά τη δόξα του Βυζαντινού λυκόφωτος. Έγινε το πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο των μεσαιωνικών ελληνικών χρόνων. Εκεί έζησε ο Πλήθων ο Γεμιστός, εκεί χτίστηκαν τα τείχη, τα παλάτια, οι περίτεχνοι ναοί, μνημεία ανυπέρβλητα βυζαντινής τέχνης... Την περίοδο αυτή χτίστηκαν στην Πελοπόννησο κάστρα απόρθητα, θαύματα στρατηγικής με άπαρτους πύργους και πολεμίστρες, φόβος και τρόμος για κάθε πειρατή κι επιδρομέα. Κτίσματα επιβλητικά, ογκώδη. Άλλα σώζονται, ανέπαφα στο χρόνο, κι άλλων τα ίχνη μόνο των ερειπίων μας αφήνουν να συμπεράνουμε τη θέση, τις διαστάσεις και τη χρησιμότητα τους. Ας περιδιαβούμε τα πέτρινα δρομάκια των οχυρώσεων κι ας ανεβούμε τις σκάλες των τειχείων και των περίτεχνων λειτουργικών κτισμάτων, εκείνα τα δρομάκια κι εκείνες τις σκάλες που ανέβηκαν ηγεμόνες και Δεσπότες, Βιλλεαρδουίνοι, Καντακουζηνοί και Παλαιολόγοι... ΑΡΓΟΛΙΔΑ ΠΑΛΑΜΗΔΙ ΝΑΥΠΛΙΟΥ: Χιλιοτραγουδισμένο κάστρο που στεφανώνει την πόλη από τον απότομο ομώνυμο βράχο. Έργο των Βενετών και της κυριαρχίας τους στην πόλη επί Φραγκίσκου Μοροζίνη, (1686) άλλωστε το «λιοντάρι του Αγίου Μάρκου» εντοιχισμένο σε πολλά σημεία, έμβλημα της άλλοτε θαλασσοκράτειρας, δεν αφήνει αμφιβολίες. Τα 857 απότομα σκαλοπάτια, λαξεμένα στο βράχο, θα σας κουράσουν στην ανάβαση, όμως η θέα από ψηλά, μέσα από τις καμάρες θα σας ανταμείψει. Στην κορυφή του λόφου, θα δείτε ερείπια αρχαίων οχυρών και στο ψηλότερο σημείο του κάστρου, που θεωρείτο απόρθητο, το ιστορικό εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα της εποχής των Βενετών. Το 1822 «τ' Αναπλιού το Παλαμήδι» μετά από πολύμηνη πολιορκία έπεσε στα χέρια των επαναστατών του Μοριά και η πτώση του εξέπληξε τους πάντες. Δείτε ανάμεσα στα κελιά των φυλακών επί Όθωνος, και αυτό που φυλακίστηκε από τους... «φιλέλληνες» ο Κολοκοτρώνης. ΑΚΡΟΝΑΥΠΛΙΑ: Στην άκρη του βράχου της χερσονήσου, στα πόδια του Παλαμηδιού, επικοινωνούσε μαζί του με μυστικό πέρασμα. Χτισμένη σε τρία επίπεδα διατηρεί ερείπια κτισμάτων διαφόρων εποχών και κατακτητών. Θα δείτε ερείπια ελληνικού κάστρου αρχαίας ακρόπολης και το «κάστρο των Ελλήνων», βυζαντινό κατάλοιπο πάνω σε μυκηναϊκό κτίσμα. Δυτικά το «Κάστρο των Φράγκων», έργο των Γάλλων δουκών Ντε Λα Ρος με πυροβολεία κι επάλξεις, ενώ δεν υπάρχει ίχνος από το Ενετικό κάστρο «φρούριο Τόρο» γιατί στα ερείπια του χτίστηκε ξενοδοχείο(!!!). Στις οχυρώσεις των Ενετών ανάγλυφα του Αγίου Μάρκου, ο προμαχώνας του Γκριμάνι (1706) και το οχυρό του Ντανιέλ Ντολφίν (1701). Από την παλιά πόλη του Ναυπλίου ανηφορικός ασφαλτοστρωμένος δρόμος οδηγεί στην Ακροναυπλία, ενώ παραλιακός δρόμος φτάνει μέχρι το εκκλησάκι της Παναγίας. ΜΠΟΥΡΤΖΙ: Οχυρωμένο ξερονήσι-φρούριο στην είσοδο του λιμανιού του Ναυπλίου. Επί Βενετών το ένωνε με την Ακροναυπλία αλυσίδα που έφραζε την είσοδο στο λιμάνι για τ' ανεπιθύμητα καράβια. Οχυρώθηκε το 1471 από τους Βενετούς κι είχε ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, ενώ οι Τούρκοι αργότερα συμπλήρωσαν την οχύρωση. Υπήρξε κατοικία των δημίων του Παλαμηδιού κι αργότερα λειτούργησε ως ξενοδοχείο. Σήμερα είναι επισκέψιμο με βενζινάκατο, αλλά παραμένει ασυντήρητο, και γίνεται καθημερινά ένας σωρός από πέτρες... ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΛΟΦΟΥ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ στην περιοχή του Αργούς με ενετικές και φράγκικες μεσαιωνικές προσθήκες (13ου και 15ου αι.) στην αρχαία ακρόπολη με τα πελασγικά τείχη, καθώς και τα ερείπια ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΦΡΟΥΡΙΟΥ στο νησάκι ΡΟΜΒΗ κοντά στο Τολό, που είναι κι αυτό επισκέψιμο με βενζινάκατο, αποτελούν τα σημαντικότερα μεσαιωνικά κτίσματα στην περιοχή της Αργολίδας. ΑΡΚΑΔΙΑ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΩΡΙΑΣ ή του Ξερόκαμπου, κοντά στον Άγιο Πέτρο και το Άστρος Κυνουρίας. Κατά την παράδοση ανήκε σε γενναία και όμορφη φράγκισσα αρχόντισσα που πολέμησε τους Τούρκους δώδεκα χρόνια και που μονάχα με δόλο κατόρθωσαν να το κουρσέψουν. Άλλωστε το δημοτικό τραγούδι τα διηγείται λεπτομερέστατα. Σήμερα, χάρις στην ιδιαίτερη μέριμνα(!!!), σώζονται μονάχα λείψανα του οχυρωματικού περιβόλου, των πυλών κι ενός πύργου. ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΚΑΡΥΤΑΙΝΑΣ. Από τα εντυπωσιακότερα της Πελοποννήσου. Χτισμένο από τον Ούγκο Ντε Μπρυγιέρ (1245) κι ονομάστηκε «Τολέδο της Ελλάδας» δείγμα χαρακτηριστικό γαλλικής αρχιτεκτονικής. Από τον Γάλλο φρούραρχο το εξαγόρασε ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος (1320) οπότε χτίστηκαν βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια. Κατόπιν πέρασε για λίγο στους Τούρκους, στους Ενετούς και πάλι στους Τούρκους μέχρι την επανάσταση οπότε έγινε ορμητήριο του Κολοκοτρώνη που δεν κατάφερε μήτε ο Ιμπραήμ να το προσβάλει. Το εσωτερικό του κάστρου της Καρύταινας είναι ερειπωμένο ενώ εξωτερικά διατηρείται η οχυρωματική γραμμή του. Ανηφορικό μονοπάτι μέσα από τα καλντερίμια της Καρύταινας θα σας οδηγήσει σ' αυτό. Δείτε το βυζαντινό καμπαναριό της Ζωοδόχου Πηγής (14ου αι.). ΤΟ ΦΡΑΓΚΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΚΟΒΑΣ ανάμεσα στα χωριά Βυζίκι και Γαλατάς, κοντά στα Τρόπαια (13ου αι.) αποτέλεσε έδρα φράγκικης βαρονίας. Σώζονται λείψανα εξωτερικών τειχών και μερικοί πύργοι. ΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΦΡΑΓΚΙΚΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ στο Λιοντάρι Μεγαλόπολης (φράγκικη βαρονία «Βελιγοστή»), τα κατάλοιπα ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΦΡΟΥΡΙΟΥ στην κορυφή λόφου στο Παράλιο Άστρους και υπολείμματα τειχών μπροστά στην εκκλησία της Επισκοπής Τεγέας, συμπληρώνουν ότι σώζεται σήμερα από την έντονη παρουσία της φραγκοκρατίας στην περιοχή της Αρκαδίας. ΑΧΑΪΑ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ: Επιβλητικά ερείπια μεσαιωνικού κάστρου πάνω από την πόλη, χτισμένο με υλικό από πρωτοχριστιανικά αλλά και αρχαιολογικά κτίσματα, ενσωματωμένα οικοδομικά μέλη ναών που χρησιμοποιήθησαν και στις πολλές κατά καιρούς επισκευές. Ο περίβολος σχήματος ακανόνιστου τριγώνου, έχει στα Δ μεγάλο στρογγυλό πύργο και ιδιαίτερη οχύρωση. Το φρούριο άλλοτε περιέτρεχε τάφρος. Σήμερα προσφέρει πανοραμική θέα στην πόλη της Πάτρας και το λιμάνι. ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΩΡΙΑΣ (Β των Καλαβρύτων): Χτισμένο στη φραγκοκρατία από τους βαρόνους Ντυρναί, έχει ενσωματωμένους λίθους και αρχιτεκτονικά μέλη από προχριστιανικά οικοδομήματα. Από εδώ έπεσε κατά την παράδοση η Αικατερίνη η Παλαιολογίνα, κόρη του Βαρόνου της Χαλανδρίτσας για ν' αποφύγει την ατίμωση των Τούρκων (1463). Θα δείτε ερείπια κτισμάτων, κολυμβήθρα, την πλάκα της βασίλισσας και την ντάπια. ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΡΙΟ («Καστέλλι του Μοριά» ή Νεόκαστρο): Αρχικά το έχτισε ο σουλτάνος Βαγιαζίτ ο Β' για να ελέγχει τον Κορινθιακό, γκρεμίστηκε από τους ιππότες της Μάλτας (1603) κι επισκευάστηκε από τους Βενετούς (1713). Οχυρό απόρθητο άλλοτε με 60 κανόνια, σε σχήμα ισοσκελούς τριγώνου, με πύργους και φαρδιά τάφρο με θαλασσινό νερό. Μαζί με το ανάλογο του Αντιρίου απέναντι, θεωρούνταν οι «σιαγόνες του Κορινθιακού». ΚΑΣΤΡΟ ΣΑΝΤΑΜΕΡΙΟΥ: Στην περιοχή της Κάτω Αχαΐας στο ομώνυμο χωριό σώζονται λείψανα του φράγκικου κάστρου που έχτισε στα 1311 ο Νικόλαος Β' Σεν Ομέρ, στην κορυφή του λόφου. Εδώ πέθανε στα 1429 η γυναίκα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου Θεοδώρα. Σε κοντινή απόσταση το ΦΡΑΓΚΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΡΛΑΣ (ερείπια σήμερα) κοντά στο Ελατοχώρι. ΚΑΣΤΡΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΤΣΑΣ: Άλλοτε έδρα βαρονίας, ΝΑ της Πάτρας, σώζονται ερείπια φράγκικου κάστρου και μεγάλου τετράγωνου πύργου. Η εγκατάλειψη κι εδώ ολοφάνερη. Στις εκκλησίες του χωριού φανερή η φράγκικη επίδραση. Με τα ερείπια του μεσαιωνικού κάστρου στην ακρόπολη της αρχαίας Κυναίθης, κοντά στα Καλάβρυτα, συμπληρώνεται ο αριθμός των φράγκικων κτισμάτων στην Αχαΐα. ΗΛΕΙΑ ΚΑΣΤΡΟ ΧΛΕΜΟΥΤΣΙ: Χτίστηκε από τον Γοδεφρείγο Α' Βιλλεαρδουίνο (1220), παραφθορά του αρχαίου ονόματος Χελωνάτα, και θεωρήθηκε το ωραιότερο γνήσιο παράδειγμα Γαλλικής αρχιτεκτονικής του 13ου αι. στην Ελλάδα. Από Φράγκους και Βενετούς πήρε διάφορα ονόματα. Λόγω της προνομιακής θέσεως, δέσποζε όχι μόνο του κάμπου της Γλαρέντζας (Κυλλήνη) αλλά έδινε δυνατότητα ελέγχου των απέναντι νησιών και της Αιτωλοακαρνανίας. Απρόσιτο και ισχυρό οχυρό για την ατείχιστη Ανδραβίδα, πρωτεύουσα του πριγκιπάτου του Μορέως, το σπουδαιότερο κι επιβλητικότερο όλων και το καλύτερα διατηρημένο σήμερα. Εδώ λειτούργησε νομισματοκοπείο που έκοβε τα τορνέζικα νομίσματα. Περιλαμβάνει δύο οχυρωματικούς περιβόλους (εξωτερική κι εσωτερική σειρά τείχους με εξαγωγικό σχήμα). Θολωτές αίθουσες, ίχνη εστιών, μεγάλη αίθουσα υποδοχής, δεξαμενές νερού, παρεκκλήσιο. Παρά τις καταστροφές, διατηρεί την ατμόσφαιρα των ημερών αίγλης που γνώρισε. Γίνονται εργασίες αναστύλωσης. ΠΟΝΤΙΚΟΚΑΣΤΡΟ ΚΑΤΑΚΩΛΟΥ στον όρμο του Αγίου Ανδρέα, χτισμένο πάνω στην ακρόπολη της αρχαίας Φειάς από τους βυζαντινούς αρχικά, ανοικοδομήθηκε από τους Φράγκους (13ος αι.) κι ονομάστηκε Μπο Βουάρ ή Μπελ Βεντέρε, αποτέλεσε ισχυρό φρούριο των Βιλλεαρδουίνων. Για την οικοδόμηση του χρησιμοποιήθηκαν λείψανα αρχαιοελληνικών κτισμάτων, ενώ σήμερα λόγω των πολλών καταστροφών θα δείτε μόνο μέρος των οχυρώσεων. Τα λείψανα του ΚΑΣΤΡΟΥ ΤΗΣ ΩΛΕΝΗΣ, έδρας Λατίνου Επισκόπου στη φραγκοκρατία, ο μισοκατεστραμμένος τα τελευταία χρόνια πύργος της παραλίας του ΚΑΪΑΦΑ, τα μοναστήρια της Φραγκαβίλας και του Φραγκαπηδήματος, τα ερείπια της ΦΡΑΓΚΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Αγίας Σοφίας στην Ανδραβίδα (1230) όπου στέφονταν οι διάδοχοι του πριγκιπάτου, το μοναστήρι της ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΒΛΑΧΕΡΝΑΣ στην Κυλλήνη που αποπερατώθηκε από τους Φράγκους τα μεσαιωνικά ερείπια στην παραλία Κουνουπελίου, τα ερείπια της Γλαρέντζας που εξαγόρασε και κατέκαυσε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος για λόγους στρατηγικούς και ο εντυπωσιακός ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΙΑΣ, στον περίβολο της μονής, αποτελούν ότι απέμεινε από την έντονη παρουσία Φράγκων και Βενετών στην Ηλεία. Πριν 15-20 χρόνια μία υπερχείλιση του Αλφειού κατέστρεψε κι εξαφάνισε μαζί με το ιστορικό εκκλησάκι του Σωτήρος και τα ερείπια παλιού φράγκικου τελωνείου στην εκβολή του ποταμού κοντά στο αρχαίο και το σημερινό Επιτάλιο (Αγουλινίτσα). ΚΟΡΙΝΘΙΑ ΑΚΡΟΚΟΡΙΝΘΟΣ: Σε βραχόβουνο ύψους 575 μ. πάνω από την πόλη, αποτελούσε πάντα την οχυρωμένη ακρόπολη της Κορίνθου. Το μεγαλύτερο και παλιότερο κάστρο του Μοριά, χτισμένο αυτό και η οχύρωση του που διατηρεί τον φραγκοβυζαντινό κι ενετικό χαρακτήρα, πάνω σε ανάλογο κάστρο και οχύρωση της αρχαιότητας. Στα μεσαιωνικά τείχη υπάρχουν και τούρκικες προσθήκες. Σύγχρονος δρόμος φτάνει μέχρι την είσοδο του Ακροκόρινθου στα Δ, το πιο βατό μέρος με τριπλό τείχος και τρεις πύλες που οδηγούν στο μεγάλο πλάτωμα. Στα 1210 ο Λέων Σγουρός αυτοκτόνησε πέφτοντας έφιππος από τα τείχη προκειμένου να μην πέσει στα χέρια των Φράγκων που με μικρά ενετικά διαλείμματα κατείχαν το φρούριο μέχρι το 1460 οπότε έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Το κάστρο εκατοικείτο μέχρι το τέλος της τουρκοκρατίας. Σήμερα έχει ανάγκη ιδιαίτερης μέριμνας και υποστυλωτικών εργασιών. Στην περιοχή της Κορινθίας δείτε ακόμη ερείπια μεσαιωνικών οικοδομημάτων και τείχους στην περιοχή του αρχαίου Φλοιούντα στην Νεμέα, ερειπωμένη φράγκικη εκκλησία, τμήματα του πυλώνα φράγκικου μοναστηριού και λείψανα ΦΡΑΓΚΙΚΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ στην περιοχή της Στυμφαλίας, ενώ από το περίφημο Εξαμίλειον τείχος δεν σώζονται ίχνη. ΛΑΚΩΝΙΑ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ: Χτίστηκε από τον Γουλιέλμο Β' Βιλλεαρδουίνο στην κορυφή του λόφου της βυζαντινής καστροπολιτείας το 1249 και μετά τη μάχη της Πελαγονίας έπεσε στα χέρια των βυζαντινών για να χτιστεί εκεί ο Μυστράς, πρωτεύουσα του Δεσποτάτου. Μετά από δύσκολη ανάβαση μισής ώρας ανάμεσα από περίτεχνες βυζαντινές εκκλησίες, ερείπια ανακτόρων και αρχοντικών, θα φτάσετε στο κάστρο όπου σώζονται τμήματα τειχών, περιβόλου, κυκλικού προμαχώνα, δεξαμενών και φράγκικου πύργου. Οι οχυρωμένες πύλες, του «Αναπλιού» και της Μονομπασιάς» οδηγούν στις ανάλογες κατευθύνσεις. Στη νεκρή πολιτεία, γίνονται με αργούς «φυσικά» ρυθμούς, εργασίες αναστυλώσεως. ΚΑΣΤΡΟ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ: Στην κορυφή του θεόρατου και ιδιόμορφου σε σχήμα βράχου της μεσαιωνικής - βυζαντινής κι ενετικής, σιωπηλής, καστροπολιτείας. Στα ριζά του βράχου ο δρόμος φέρνει στην πύλη του κάστρου με τους μαιάνδρους των τειχών που τον στεφανώνουν. Η φθορά του χρόνου είναι μεγάλη, όμως το κάστρο διατηρεί μιαν αγέρωχη έκφραση. Τα λιοντάρια του Αγίου Μάρκου και τα ενετικά σύμβολα παντού. Σε απότομη κορυφή η εκκλησία της Αγίας Άννας χτισμένη από τον Ανδρόνικο Β' (13ος αι.) σπάνιο δείγμα οκταγωνικής με τρούλο. Ψηλά από το κάστρο τα τείχη και οι επάλξεις φαίνονται να γλιστράνε απότομα κι αθόρυβα στην άβυσσο της θάλασσας μαζί με τα ερείπια της κάτω πόλης. ΚΑΣΤΡΟ ΓΕΡΑΚΙΟΥ: Σε ύψος 400 μ. στους πρόποδες του Πάρνωνα το κάστρο χτίστηκε το 1209 από τον Γκι Ντε Ντιβελέ, έδρα βαρονίας που επόπτευε την Τσακωνία. Ήταν ενδιάμεσος σταθμός για την επικοινωνία με φωτιές ανάμεσα στα κάστρα του Μυστρά και της Μονεμβασιάς. Μεγαλύτερο από τα προηγούμενα, ακανόνιστου σχήματος με πύργους εξώστες και δεξαμενές νερού, σήμερα θα βρείτε μοναχά ερείπια των τειχών και σε καλή κατάσταση δύο αξιολογότατες βυζαντινές εκκλησίες 11ου και 12ου αι. προ φραγκικής περιόδου. ΚΑΣΤΡΟ «ΜΕΓΑΛΗΣ ΜΑΙΝΗΣ»: Στην περιοχή του Γερολιμένα κοντά στη θέση Πόρτο Κάγιο θα δείτε λείψανα του περίφημου κάστρου της Μαίνης που χτίστηκε το 1250 από τους Φράγκους προκειμένου να ελέγχουν από την περίοπτη θέση του ολόκληρη τη Μάνη. Σε μικρή απόσταση στον όρμο του Μέζαπου ερείπια φράγκικης οχύρωσης (13ου αι.) συναποτελούν το συγκρότημα του κάστρου της Μαίνης που παραδόθηκε μαζί με άλλα στους βυζαντινούς το 1262 προκειμένου να εξαγορασθεί ο Φράγκος ηγεμόνας. ΚΑΣΤΡΟ ΠΑΣΣΑΒΑ: Ανάμεσα Γύθειο και Αρεόπολη το κάστρο Πασσαβά χτίστηκε -κι αυτό για να εποπτεύει τη Μάνη- από το βαρόνο Ιωάννη Ντε Νεϊγί, πρωτοστράτορα του πριγκιπάτου της Αχαΐας, το 1254 και πήρε το όνομα του από ομόηχη πολεμική κραυγή των Φράγκων. Παρά τις καταστροφές, μαυρισμένο και χορταριασμένο, διατηρεί τους πύργους, τις δαντελωτές επάλξεις αλλά και την επιβλητικότητα του. ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΧΕΛΜΟΣ (φτωχά λείψανα σήμερα) που έχτισαν οι Φράγκοι κοντά στο χωριό Λογκανίκος και τα ερείπια μεσαιωνικού φρουρίου στους Μολάους αποτελούν, μαζί με τα προαναφερόμενα, τα σημάδια του σύντομου περάσματος των Φράγκων από τη Λακωνία. Το φρούριο Κελεφά, απέναντι από το Οίτυλο, ανήκει σε άλλη περίοδο, χτίστηκε από τους Τούρκους τον 17ο αι. ΜΕΣΣΗΝΙΑ ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ: Στην κορυφή λόφου αρχαίας ακρόπολης, ανοικοδομήθηκε την βυζαντινή περίοδο και οχυρώθηκε από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο που γεννήθηκε εδώ κι αγάπησε την πόλη. Το κάστρο υπέστη πολλές καταστροφές, κυρίως από τους Βενετούς που το γκρέμισαν (1685) για να το επισκευάσουν αργότερα. Εντοιχισμένο ανάγλυφο το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου πάνω από την κεντρική πύλη. Θα δείτε τμήματα βυζαντινής οχύρωσης, εντοιχισμένους αρχαίους λίθους, ερείπια πύργου και περιβόλου. Συνδέεται με την ιστορία της πριγκίπισσας Ισαβέλλας (Αγγ. Τερζάκη: «Πριγκιπέσσα Ιζαμπώ»). ΚΑΣΤΡΟ ΚΟΡΩΝΗΣ: Τα προχριστιανικά και μεταγενέστερα τείχη, ανοικοδομήθηκαν και επεκτάθησαν από τους Βενετούς τον 13ο αι. Έκτοτε υπήρξε για αιώνες αντικείμενο διεκδίκησης ανάμεσα σε Βενετούς και Τούρκους. Το βενετσιάνικο φρούριο χτισμένο στην κορυφή του λόφου σε σχήμα περίπου τριγωνικό, με δύο περιβόλους, προμαχώνες και τετράγωνους πύργους εντυπωσιάζει. Αξιοθαύμαστη οχυρωματική τεχνική, ογκώδεις πύλες γοτθικής γραμμής, υπόγειες δεξαμενές, αρχαιοελληνικά κατάλοιπα στο οικοδομικό υλικό. Κι επί πλέον θέα μαγική στο πέλαγος. ΚΑΣΤΡΟ ΜΕΘΩΝΗΣ: Όπως και όλα τα μεσαιωνικά κάστρα της Πελοποννήσου χτίστηκε με αρχαιοελληνικά υλικά όταν κατέλαβαν οι Βενετοί το λιμάνι το 1209 οπότε και άρχισαν την οχύρωσή του. Ο όγκος και η επιβλητικότητα του εντυπωσιάζουν. Άλλαξε πολλές φορές χέρια ανάμεσα σε Βενετούς και Τούρκους. Πέτρινη γέφυρα με 14 τόξα στη θέση της ξύλινης οδηγεί πάνω από την τάφρο στην είσοδο με το ανάγλυφο λιοντάρι του Αγίου Μάρκου. Μεγάλος περίβολος, εντυπωσιακά τείχη, δυνατοί πύργοι, πύλες μνημειακές. Απέραντο. Στα Ν έξω από την πύλη η γέφυρα που οδηγεί στον οκτάγωνο πύργο, το Μπούρτζι, πάνω σε νησάκι χτισμένο μεταγενέστερα από Τούρκους για να ενισχύει την προστασία του λιμανιού από τους πειρατές με επάλληλες ταράτσες και πολεμίστρες. Θυρεοί κι επιγραφές παντού. ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ ΠΥΛΟΥ ή «ΠΑΛΙΟΝΑΒΑΡΙΝΟ»: Μεγάλο κάστρο στην κορυφή υψώματος χτισμένο το 1278 από τους Φράγκους με αρχαίο υλικό, περικλείει έκταση 200 περίπου μ. σήμερα σε πολύ κακή κατάσταση. Ένα στενό δύσβατο μονοπάτι θα σας οδηγήσει στη βραχώδη χερσόνησο του Κορυφασίου, στον κόλπο της Βοϊδοκοιλιάς, μέχρι το εξωτερικό τείχος του κάστρου, το μόνο που διασώζεται, με τις δαντελωτές επάλξεις, τους τετράγωνους και στρογγυλούς πύργους. Μεταγενέστερες επεμβάσεις χάριν της καλύτερης οχύρωσης, έχουν αλλοιώσει την εξωτερική φυσιογνωμία του κτίσματος. ΝΙΟΚΑΣΤΡΟ ΠΥΛΟΥ: Απέναντι από τη Σφαχτηρία, χτίστηκε από τους Τούρκους (1573) μετά την ήττα στη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Από τα πιο καλοδιατηρημένα και όμορφα της Ελλάδας. Αναστηλώθηκε από τον Μεζόν το 1829. Τεράστιος περίβολος, επάλξεις, πολεμίστρες, εξαγωνική εντυπωσιακή ακρόπολη με προμαχώνες και υδραγωγείο. Δείτε τον γοτθικό ναό της Μεταμόρφωσης, έργο των Φράγκων, μέσα στο κάστρο που έχτισαν οι Τούρκοι και που αργότερα έγινε τζαμί, ενώ σήμερα είναι πάλι εκκλησία. ΚΑΣΤΡΟ ΑΡΚΑΔΙΑΣ (ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ): Στην κορυφή του λόφου πάνω από την πόλη της Αρκαδίας, όπως λεγόταν στο Βυζάντιο η Κυπαρισσία, και στα ερείπια αρχαίας ακρόπολης, χτίστηκε Βυζαντινό φρούριο, το οποίο ανακαίνισαν και μετέτρεψαν σε μεσαιωνικό κάστρο οι Φράγκοι το 1205. Τους διαδέχτηκαν Βενετοί και Τούρκοι που άφησαν τα ίχνη τους στην οχύρωση του περιβόλου. Στο ενδιάμεσο (1459-1460) πέρασε για λίγο στα χέρια των Παλαιολόγων του Μυστρά. Σώζονται τέσσερις ισχυροί και καλά οχυρωμένοι πύργοι ο ένας εκ των οποίων είναι βυζαντινός και λέγεται «Πύργος του Ιουστινιανού». Με τα ερείπια εξωτερικού οχυρωματικού περιβόλου του μεσαιωνικού ΚΑΣΤΡΟΥ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ (έργου των Φράγκων, 13ος αι.), τα λείψανα μεσαιωνικού ΚΑΣΤΡΟΥ ΒΑ της Καρδαμύλης, τα ερείπια ενετικών τειχών στο νησάκι Μερόπη, τα ερείπια του ΚΑΣΤΡΟΥ ΤΗΣ ΖΑΡΝΑΤΙΑΣ που έχτισαν οι Τούρκοι σε ερείπια προγενέστερου κτίσματος, για να ελέγχουν το πέρασμα στη Μάνη, τα ερείπια του φράγκικου ΚΑΣΤΡΟΥ ΛΕΥΚΤΡΟΝ στα ΝΑ της Καρδαμύλης, καθώς και με ερείπια ενετικού ΚΑΣΤΡΟΥ στο Πεταλίδι, ολοκληρώνεται η παρουσίαση των μεσαιωνικών κτισμάτων όχι μόνο στην περιοχή της Μεσσηνίας αλλά και σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Δευτερεύον Τίτλος: Υπάρχουν Κάστρα στην Ελλάδα; «Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;», με είχαν ρωτήσει πριν δύο- τρία χρόνια κάποιοι αγγλόφωνοι συνομιλητές μου στο πολυπληθέστερο σχετικό διαδικτυακό φόρα παγκοσμίως, το castles on the web. Η παραπάνω ερώτηση για εμένα ήταν ένα μικρό σοκ.. Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις λιγοστές χώρες στην υφήλιο με τόσα πολλά κάστρα και φρούρια, υπολειπόμενη μόνο οριακά από χώρες όπως η Αγγλία, η Σκωτία, η Γερμανία ή η Ισπανία. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι στον ελλαδικό χώρο υπάρχουν πάνω από 600 κάστρα, φρούρια και πύργοι, η κατάσταση των οποίων ποικίλει από άριστη έως χείριστη σε ορισμένες περιπτώσεις. Ακόμα όμως και μεσαιωνικά οχυρά που σήμερα δεν διασώζονται παρά κάποια ερείπια, έχουν αφήσει το στίγμα τους στην περιοχή και έχουν παίξει σημαντικότατο ρόλο στην ιστορία του τόπου μας(όπως αρκετά φρούρια που πριν μόλις δύο αιώνες έζωναν την καστροπολιτεία της Κέρκυρας και σήμερα δεν σώζεται απ' αυτά σχεδόν τίποτα). Επιπλέον, στην μεσαιωνική ιστορία του δυτικού κόσμου μπορεί μεν η Ελλάδα να μην υφίσταται καν ως κρατίδιο και άρα να μην αναφέρεται, όμως αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες επαρχίες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και παράλληλα αποτελούσε το σημείο από όπου περνούσε οποιοσδήποτε δυτικός ήθελε να φτάσει στην Ιερουσαλήμ, τους Αγίους Τόπους, την Κωνσταντινούπολη, ή την Ρόδο. Και πιστέψτε με, εκείνη την περίοδο οι δυτικοί που ήθελαν να επισκεφτούν τα παραπάνω μέρη ήταν πολλοί. Αρκεί να σας θυμίσω τις σταυροφορίες που πραγματοποιήθηκαν για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, το γεγονός ότι η Κωνσταντινούπολη στις συνειδήσεις των δυτικών αποτελούσε μία Ουτοπική Πόλη καλυμμένη από άκρη σ' άκρη με χρυσάφι(κάτι που οδήγησε σε σημαντικό βαθμό στο φιάσκο της Δ' Σταυροφορίας), ενώ η Ρόδος για παραπάνω από 200 χρόνια αποτέλεσε- με τα κάστρα της Ρόδου, της Λίνδου και της Μονόλιθου- την έδρα του πιο ισχυρού ίσως δυτικού τάγματος, των Ιωαννιτών Ιπποτών, κατά τη λαμπρότερη περίοδο του. Επιπλέον, η μεσόγειος αποτελούσε κατά το μεσαίωνα τη σημαντικότερη θάλασσα για τις δραστηριότητες, πολεμικές ή εμπορικές, όλων των τότε βασιλείων, με αποτέλεσμα τα λιμάνια του σημερινού Ελλαδικού χώρου να αποτελούν το Α και το Ω για τις τότε κραταίες θαλάσσιες δυνάμεις. Αρκεί να αναφέρουμε τα λιμάνια της Μεθώνης και της Κορώνης που αποτελούσαν τους Οφθαλμούς της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας στην Ανατολή, τα λιμάνια της Κρήτης και πιο συγκεκριμένα του Ηρακλείου που αποτέλεσε στόχο Βυζαντινών, Σαρακηνών, Τούρκων, Βενετών και τελικά Ελλήνων, αλλά και το απόρθητο λιμάνι- κάστρο της Μονεμβασιάς. Επιπλέον, αρκετά κάστρα της Ελλάδας συνδέθηκαν άρρητα με τις πιο σημαντικές και θρυλικές προσωπικότητες του μεσαίωνα, όπως η Σκιάθος με τον διαβόητο πειρατή Χαϊρεδίν Μπαρμπαρόσα, μετέπειτα ναύαρχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Σαμοθράκη με την οικογένεια των Γατελούζων που έμμεσα προσπάθησαν να αποκτήσουν το όνομα και την εξουσία της αυτοκρατορικής οικογένειας των Παλαιολόγων, η Καλαμάτα με τον Γουλιέλμο Βιλεαρδουίνο της κραταίας τότε ομώνυμης οικογένειας, αλλά και η καστροπολιτεία του Μυστρά με τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, τον Κωνσταντίνο τον Παλαιολόγο, γνωστό σήμερα και ως Μαρμαρωμένο Βασιλιά. Ακόμα όμως και όταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία άρχισε να σβήνει, καθώς καταλαμβάνονταν σταδιακά από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, στα εδάφη κτίστηκαν τα πιο ισχυρά τουρκικά κάστρα, τα οποία μάλιστα συνδέθηκαν με τους γνωστότερους αντιφρονούντες πασάδες που θέλησαν να αποσχισθούν από τη Σουλτανική εξουσία, τον Μεχμέτ Αλί, Πασά της Αιγύπτου, της Καβάλας και τον Αλί Πασά των Ιωαννίνων. «Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;» με ρώτησαν και αναρωτιέμαι πως είναι δυνατόν να μην έχουν ποτέ ακούσει για τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης, το γνωστότερο σήμερα οχυρό της Ελλάδας και τον τάφο του ισχυρότερου ανατολικού τάγματος, των Γενίτσαρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ή από την άλλη, είναι δυνατόν να μην έχουν ακούσει ποτέ για το κάστρο του Πλαταμώνα, το μοναδικό φρούριο που είναι αδύνατον να μην έχει δει κάποιος που επισκέπτεται έστω και για λιγοστές μέρες την Ελλάδα, διανύοντας τον πιο πολυσύχναστο δρόμο της χώρας μας, την εθνική οδό Αθηνών- Θεσσαλονίκης; Ή μήπως το Φραγκοκάστελο της Κρήτης, του οποίου ο μύθος των Δροσουλιτών έχει πραγματικά κάνει το γύρω του κόσμου ως ένα από τα λιγοστά αυθεντικά σύγχρονα μυστήρια; Τα κάστρα της Ελλάδας δεν αποτελούν απλά ένα κομμάτι του μακρινού παρελθόντος, οχυρά που έζησαν ένδοξες στιγμές μόνο κατά τον μεσαίωνα ώστε μετά το τέλος του να σωπάσουν, όπως συμβαίνει σχεδόν σε κάθε άλλο κράτος της Ευρώπης. Αντιθέτως, απασχόλησαν τη διεθνή ευρωπαϊκή πολιτική και πολεμική σκηνή πάμπολες φορές κατά τη νεότερη ιστορία. Πάρετε για παράδειγμα την καστροπολιτεία της Κέρκυρας, στην οποία ο ίδιος ο Ναπολέοντας έφερε 1.000 κανόνια δημιουργώντας ένα από τα ισχυρότερα οχυρά του, όπου συνεχείς οχυρώσεις από 'Aγγλους και Γάλλους τη μετέτρεψαν στο ισχυρότερο κάστρο παγκοσμίως(σύμφωνα με τότε δηλώσεις) και που για να ενωθεί η Κέρκυρα με την Ελλάδα ο ουσιαστικότερος όρος ήταν να γκρεμιστεί ολοκληρωτικά! Μάλιστα, μέχρι και σήμερα στο νησί δεν επιτρέπεται να εγκατασταθεί ελληνικό στρατόπεδο, μιας και κάτι τέτοιο απαγορεύεται ρητά από τους 'Aγγλους στο σύμφωνο που υπογράφτηκε για την ένωση της Ιονίου Πολιτείας με την Ελλάδα, το 1864. Και φυσικά, ούτε λόγος για το αίμα που χύθηκε κατά τις εκάστοτε ελληνικές επαναστάσεις, τόσο κατά των Τούρκων όσο και κατά των Γερμανοιταλών, μιας και θεωρώ δεδομένο ότι κάτι τέτοιο ήταν κάτι περισσότερο από αναμενόμενο. Όμως, η ιδιαιτερότητα των ελληνικών κάστρων έγκειται και στο πλήθος των λαών που πολέμησαν στη σκιά των επάλξεων τους.. έως και στρατιώτες από τη μακρινή Νέα Ζηλανδία τα υπερασπίστηκαν κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο! Κάπως έτσι, πιστεύω ότι είναι άκρως δικαιολογημένη η εξύμνηση τους από τόσους και τόσους, ξένους και Έλληνες, ιστορικούς, ποιητές και περιηγητές όπως ο Μινώτος, ο Εβλιά Τσελεμπή, ο Νούκιος, ο ανώνυμος συγγραφέας του Χρονικού του Μορέως, κλπ. Ανατρέχοντας στους τίτλους που στολίζουν ανά τους αιώνες τα ελληνικά καστέλια, μπορούμε να κατανοήσουμε και την εξέχουσα θέση που κατείχαν στις συνειδήσεις των λαών: Κλειδοκράτορας Μακεδονίας- Θεσσαλίας για το κάστρο του Πλαταμώνα, Θερμοπύλες της Θράκης για το κάστρο της Καβάλας, Γιβραλτάρ της Ανατολής για το κάστρο της Μονεμβασιάς, Πύργος του Αίματος για τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης, το Αιρετικό Οχυρό της Λίνδου, κλπ. Σ' αυτά τα ελληνικά καστέλια επιθυμεί το παρόν σύγγραμμα να αποτείνει φόρο τιμής, να διηγηθεί τις ιστορίες τους, να αφουγκραστεί τους μύθους που τα αγκαλιάζουν, να πενθήσει για το αίμα που έχει ποτίσει τα χώματα τους, να πονέσει για τις πολιορκίες και τις επιδρομές που έχουν ζήσει, να μεταδώσει στους αναγνώστες του το συναίσθημα της απελπισίας, της θλίψης, αλλά και της χαράς και της λαχτάρας που έχουν νιώσει άνθρωποι πίσω και μπροστά από τις επάλξεις τους. Αλλά κυρίως, να ταξιδέψει τον άνθρωπο του σήμερα σε εποχές του χθες, να τον πάρει από το χέρι και να τον ξεναγήσει σε κάποιους από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους τους, να του μιλήσει για την ιδιαιτερότητας τους, να του εξηγήσει γιατί είναι σπάνια- ίσως και μοναδικά- ανά την υφήλιο, να του μάθει να αναγνωρίζει την αξία τους.. να αγαπάει το παρελθόν του. 'Αρα στην ερώτηση «Υπάρχουν κάστρα στην Ελλάδα;», μία μόνο απάντηση δύναται να δοθεί: «Ναι.. και μάλιστα μερικά από τα σημαντικότερα παγκοσμίως». Ο Ιουστινιανός Α' ντυμένος τον πορφυρό μανδύα του Αυτοκράτορα Η πορφύρα είναι χρωστική ουσία που παράγεται με την επεξεργασία του οστράκου Haustellum brandaris και η οποία δίνει ανεξίτηλο βαθυκόκκινο χρώμα. Ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη λόγω της δυσκολίας παρασκευής και της σπανιότητας των οστράκων από τα οποία παράγεται, οπότε η χρήση ενδυμάτων βαμμένων με πορφύρα ήταν από την κλασσική αρχαιότητα ένδειξη πλούτου και εξουσίας. Έτσι, με το χρώμα της πορφύρας βάφονταν μεταξύ άλλων ορισμένα ενδύματα βασιλιάδων και αυτοκρατόρων.Γνωστές άλλωστε οι λέξεις πορφυρογέννητος και πορφυρογέννητη, για τα παιδιά που γεννήθηκαν όταν ο πατέρας τους ήταν αυτοκράτορας.Κατά την συνήθεια της εποχής τα νεογέννητα(παιδιά των αυτοκρατόρων) τα ακουμπούσαν σε ύφασμα πορφυρού χρώματος ΣΑΠΟΥΝΙ Μεσαίωνας - Αναγέννηση Οι σαπωνοποιοί στη Νάπολι είχαν δημιουργήσει συντεχνία κατά τα τέλη του 6ου αιώνα[8], ενώ κατά τον 8ο αιώνα η σαπωνοποιία ήταν πολύ γνωστή τόσο στην Ιταλία όσο και στην Ισπανία.[9] Τα καπιτουλάρια (διατάγματα) των Μεροβιγγείων De Villis, περί το 800 μ.Χ., αναφέρουν το σαπούνι ως ένα από τα προϊόντα που πρέπει να καταγράφουν οι εκπρόσωποι της βασιλικής περιουσίας. Η σαπωνοποιία αναφέρεται τόσο ως "γυναικεία εργασία" αλλά και ως ενασχόληση "ικανών τεχνιτών" στους οποίους εντάσσονταν οι ξυλουργοί, οι κτίστες και οι αρτοποιοί.[10] Στην Γαλλία κατά το δεύτερο ήμισυ του 15ου αιώνα η ημι-βιομηχανική σαπωνοποιία είχε συγκεντρωθεί σε ορισμένα κέντρα της Προβηγκίας, όπως η Τουλόν, η Ιέρ και η Μασσαλία, από τα οποία εφοδιαζόταν όλη η χώρα. Η παραγωγή, μάλιστα, της Μασσαλίας, σε δύο εργοστάσια, έτεινε να εκτοπίσει όλα τα υπόλοιπα κέντρα.[11] Στην Αγγλία η παραγωγή σαπουνιού γινόταν σχεδόν αποκλειστικά στο Λονδίνο[12] Από τον 16ο αιώνα και ύστερα άρχισαν να παράγονται στην Ευρώπη πιο εκλεπτυσμένα σαπούνια, με χρήση φυτικών ελαίων και όχι ζωικών λιπών. Πολλά από αυτά παράγονται ακόμη και σήμερα, είτε από βιομηχανίες είτε από οικοτέχνες. Πολεοδομία κάστρων άνω πόλης Η Άνω Πόλη είναι μια περιοχή ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας, καθώς με το βυζαντινό αλλά και τον προσφυγικό της χαρακτήρα αποτελεί σημείο αναφοράς για της κατοίκους της πόλης αλλά και για κάθε επισκέπτη της. Η περιοχή αυτή, η οποία διασώθηκε από την πυρκαγιά του 1917 βρίσκεται στο βορειότερο και ψηλότερο τμήμα της παλιάς πόλης .Αρχίζει ουσιαστικά από τη βόρεια πλευρά της οδού Αγίου Δημητρίου φτάνοντας βόρεια ως τα τείχη της Ακρόπολης και δυτικά και ανατολικά ως τα αντίστοιχα Βυζαντινά Τείχη, που σώζονται σχεδόν ολόκληρα στην περιοχή. Παρόλο που δεν ερευνήθηκε με αρχαιολογικές ανασκαφές, είναι σχεδόν βέβαιο ότι στην ελληνιστική, ρωμαϊκή και βυζαντινή εποχή δεν κατοικήθηκε, τουλάχιστον συστηματικά. Γειτονιές με κατοικίες δημιουργήθηκαν με την τουρκοκρατία, για να πυκνοκατοικηθεί η περιοχή στα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα. Στην περιοχή αυτή περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως: τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο, ο ναός του Οσίου Δαβίδ (Μονή Λατόμου), ο ναός του Αγίου Νικολάου Ορφανού, ο ναός των Ταξιαρχών, η Μονή Βλατάδων, ο ναός της Αγίας Αικατερίνης, ο ναός του Προφήτη Ηλία, ένας βυζαντινός λουτρώνας της πλατείας Κρίσπου, το Αλατζά Ιμαρέτ της οδού Κασσάνδρου, κ.ά.Πέρα όμως από τα μνημεία αυτά, στην περιοχή της Άνω Πόλης διασώζεται σε πολλά τμήματα ο παλιός (παραδοσιακός) πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους, τα αδιέξοδα, τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες και προπαντώς με τα μοναδικά σε λιτότητα, λειτουργικότητα και κομψότητα κτίματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής. Τα κτίσματα αυτά, που κύρια συναντώνται στις περιοχές γύρω από τους ναούς των Ταξιαρχών, Οσίου Δαβίδ, Μονής Βλατάδων και στους δρόμους Δημ. Πολιορκητή, Αλεξ. Παπαδοπούλου, Θεοφίλου, Αντιόχου, Αμφιτρύωνα, Ηροδότου, Τσαμαδού και Σαχτούρη, δεν έχουν να επιδείξουντίποτα το πομπώδες και το πολυτελές. Φτιαγμένα με φτωχά και ευτελή υλικά, επιβάλλονται με τη μορφή τους και τη λειτουργική (εσωτερική και εξωτερική) δομή τους. Τυπικό γνώρισμά τους η καθαρή αρχιτεκτονική τους διαρρύθμιση με πολλά στοιχεία κληροδοτημένα και από αυτήν ακόμα την αρχαία ελληνική και βυζαντινή παράδοση, οι αρχιτεκτονικές "προεξοχές" (σαχνισιά, το "ηλιακό" των βυζαντινών) και οι στεγασμένοι εξώστες ("χαγιάτια") Τα Βυζαντινά Οχυρωματικά Τείχη, από τον Βαρδάρη μέχρι το Επταπύργιο και την οδό Αγίου Δημητρίου. κατασκευάστηκαν κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του Μεγάλου Θεοδοσίου (4ος αιώνας μ.Χ.) για να περιστοιχίζουν τη μεσαιωνική πόλη.Πάνω από τη μονή Βλατάδων υψώνεται το Βόρειο τείχος της πόλης στο οποίο «κολλάει» ο περίβολος της Ακρόπολης. Δύο μεγάλες πύλες, οι «πορτάρες», οδηγούν στο εσωτερικό της Ακρόπολης, που χρησίμευε ως τελευταίο καταφύγιο των κατοίκων σε περιπτώσεις άλωσης της πόλης.Δίπλα στην ανατολική πορτάρα που οδηγεί εκτός των τειχών είναι η πύλη της αυτοκράτειρας Άννας Παλαιολογίνας. Ανατολικότερα, στη γωνία του Βόρειου με το Ανατολικό τείχος, δεσπόζει ο πύργος του Τριγωνίου, όπως τον έλεγαν οι Βυζαντινοί, γνωστός και ως πύργος της Αλύσεως ή πύργος του Πυροβολίου, που χτίστηκε την ίδια εποχή με το Λευκό Πύργο

ΣΤΕΛΛΑ ΡΑΧΑΝΤΑ-ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΜΑΡΙΑΝΝΑ

η ζωή σε ένα κάστρο ή μια καστροπολιτεία

Μεσαιωνική γυναίκα ήταν εντελώς κυριαρχείται από το αρσενικό τα μέλη της οικογένειάς τους. Ήταν αναμένεται να

υπακούσει αμέσως, όχι μόνο ο πατέρας τους, αλλά και τους αδελφούς τους και οποιαδήποτε άλλα αρσενικά μέλη της

οικογένειας. Μεσαιωνική κορίτσια ξυλοκοπήθηκαν σε υποταγή και ανυπακοή θεωρήθηκε ως έγκλημα κατά της θρησκείας τους.

 Οι γυναίκες δεν θα μπορούσε να είναι κληρονόμοι τους τίτλους του πατέρα τους. Όλοι οι τίτλοι που θα περνούσε από πατέρα σε γιο ή αδελφός προς αδελφό, ανάλογα με τις περιστάσεις.

Το ρόλο ενός νεαρού Μεσαιωνικής Γυναίκες

Μια νεαρή γυναίκα Μεσαιωνική από μια πλούσια οικογένεια ευγενών θα σταλεί μακριά για να ολοκληρώσετε την εκπαίδευσή της. Από την ηλικία των επτά κορίτσια θα σταλούν μακριά από το σπίτι τους για να ζήσει με μια άλλη οικογένεια ευγενών. Αυτή θα πρέπει να διδάσκεται ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και δεξιοτήτων. Ήθη και εθιμοτυπία ήταν πρωταρχικής σημασίας, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου υπόκλιση. Μουσική, χορός, ιππασία και τοξοβολία ήταν επίσης διδάξει. Αυτά τα νεαρά κορίτσια που αναμένεται να λειτουργήσουν ως υπάλληλοι στις κυρίες του κάστρου - τα καθήκοντά τους θα είναι να φροντίζουν τα ρούχα και τα βοηθούν κυρίες με ντύσιμο και χτένισμα. Μερικοί housewifely καθήκοντα, όπως η διατήρηση φρούτων και διαχείρισης των νοικοκυριών θα πρέπει να διδάσκεται. Υψηλή κατάταξη των νέων γυναικών θα αναλάβει το ρόλο του κυρίες σε αναμονή και ήταν μερικές φορές διδάσκονται γαλλικά. Κατά την περίοδο αυτή μια νεαρή γυναίκα Μεσαιωνική θα μάθουν για την Μεσαιωνική κώδικας της ιπποσύνης και αριστοκρατική αγάπη . Το ειδύλλιο της ευγενικός αγάπη ήταν εντελώς αντίθετη με τις πρακτικές της μεσαιωνικής γάμο την ηλικία συγκατάθεσης. - Με γονική άδεια ήταν νόμιμο για τα αγόρια να παντρεύονται στα 14 και τα κορίτσια στα 12 A αρραβώνας έγινε συχνά πραγματοποιούνται όταν ο μελλοντικός νύφη και ο γαμπρός ήταν οι νέοι ως 7 ετών. Αλλά ένας γάμος ήταν μόνο νομική κάποτε ο γάμος είχε consummated.

Μεσαιωνική Γυναίκες και γάμος Ακριβώς όπως σήμερα ένας γάμος για τις γυναίκες κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα ήταν μια από τις σημαντικότερες ημέρες της ζωής τους. Η σημαντικότερη διαφορά να Μεσαιωνική γαμήλια έθιμα σε μια σύγχρονη δυτική γάμο είναι ότι η γυναίκα είχε πολύ λίγα, εάν υπάρχουν, η επιλογή στην οποία ο σύζυγός της μπορεί να είναι. Οι γάμοι γίνονταν συχνά τοποθετημένα έτσι ώστε οι δύο οικογένειες που συμμετέχουν θα επωφεληθούν. Γάμοι θα κανονιστεί να φέρει το κύρος ή τον πλούτο της οικογένειας. Γάμος για την αγάπη των γυναικών ήταν ένα σπάνιο περιστατικό. Μεσαιωνική γυναίκες αναμένεται να φέρει μια προίκα για το γάμο. Η προίκα ήταν ένα ποσό χρημάτων, αγαθών, και την ιδιοκτησία ότι η νύφη θα φέρει στο γάμο. Ο νόμος έδωσε ένα σύζυγο πλήρη δικαιώματα πάνω από τη σύζυγό του. Είναι αποτελεσματικά έγινε ιδιοκτησία του. Μια πλούσια μεσαιωνική τελέστηκε ο γάμος από εννέα ημέρες γλέντι και jousting.

Παντρεμένες γυναίκες

Μετά το γάμο οι γυναίκες κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα ήταν αναμενόμενο για την εκτέλεση του νοικοκυριά και προσφέρουν στα παιδιά. Οι μεγάλες οικογένειες ήταν ο κανόνας, όπως το ποσοστό θνησιμότητας για τα παιδιά και τα μωρά ήταν τόσο υψηλό. Πολλοί Μεσαιωνική γυναίκα έκανε ρύθμιση για τη φροντίδα των παιδιών τους σε περίπτωση που οι ίδιοι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του τοκετού. Το προσδόκιμο ζωής ενός Μεσαιωνικού γυναίκα ήταν μόλις σαράντα ετών. Οι περισσότεροι Μεσαιωνική γυναίκα θα μείνει έγκυος μεταξύ 4 και 8 φορές. Ένα μεσαιωνικό γυναίκα θα περίμενε κανείς να χάσει τουλάχιστον ένα παιδί

Μεσαιωνική ένδυσης και της μόδας όπως όλα τα άλλα υπαγορεύτηκε από την Πυραμίδα της ενέργειας που ήταν το φεουδαρχικό

σύστημα. Μεσαιωνικό ρούχα παρέχονται πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση του προσώπου που τα φορούν. Αυτό δεν ήταν μόνο

 υπαγορεύτηκε από τον πλούτο του ατόμου. Μόνο δικαιωμάτων είχαν τη δυνατότητα να φορούν ρούχα στολισμένα με ερμίνα.

 Λιγότερο Nobles επιτρεπόταν να φορούν ρούχα στολισμένα με την αλεπού και η ενυδρίδα. Υπήρχαν και άλλα μεσαιωνικά κανόνες

 ρούχα! Οι γυναίκες και τα παιδιά των εμπόρων ήταν να φορούν:

Το είδος του υφάσματος και το ύφασμα που χρησιμοποιείται για τη Μεσαιωνική ενδύματα Ως εκ τούτου, εξαιρετικά σημαντικό.

 Οι άνθρωποι των χαμηλότερων τάξεων φορούσαν ρούχα που γίνονται συνήθως από μαλλί, λινό και προβάτων. Μεσαιωνική Nobles

και ανώτερες τάξεις φορούσαν ενδύματα από βελούδα, γούνες, μετάξια, δαντέλες, βαμβακερά και ταφτά. Ιππότες που επιστρέφουν

από τις Σταυροφορίες επέστρεψε με μεταξωτά και βαμβακερά από τη Μέση Ανατολή. Βελούδα είχαν εισαχθεί από την Ιταλία.

 Τα υλικά που φοριούνται από τους ευγενείς ήρθαν σε μια ποικιλία διαφορετικών χρωμάτων. Οι χρωστικές ουσίες που

χρησιμοποιούνται για το χρωματισμό αυτά τα ρούχα ήταν ακριβές. Η χρωστική ουσία κόκκινη προήλθε από ένα μεσογειακό

έντομο το οποίο προέβλεπε ένα φωτεινό κόκκινο χρώμα. Πράσινο βαφές προέρχονταν από Lychen. το Dyerswoad μονάδα εφόσον

βαφές για τα υπόλοιπα μπλε-με βάση τα χρώματα.

Η πρώιμη Μεσαιωνική ενδύματα ξεχώρισε από πολλά διαφορετικά στρώματα του ιματισμού. Μεγάλο μέρος του χρόνου που δαπανήθηκε

 στο ύπαιθρο ή σε ρεύματα, κρύο κάστρα και ήταν απαραίτητο να επενδύσουν σε ζεστά στρώματα ρούχα.

Η μεσαιωνική ενδυμασία των γυναικών αγροτών αποτελούνταν από ένα γόνατο χιτώνα μήκος προσδεθεί με τη ζώνη.

Άλλοι φορούσαν μπλουζάκια λινό ή τραχιά μάλλινα πουκάμισα. Άνδρες αγροτών συχνά πήγε με γυμνά πόδια ή απλά να δεσμεύονται

τα πόδια τους με λωρίδες λινού. Των γυναικών αγροτών φορούσε ένα φόρεμα πλέον από παρεμφερές υλικό το οποίο ήταν επίσης

προσδεθεί με τη ζώνη.

Η μεσαιωνική ενδυμασία των γυναικών Noble αποτελούνταν από πολλά στρώματα των ενδυμάτων. Φορούσαν εσώρουχα που αποτελείται

 από παντελόνι, πουκάμισο και το λάστιχο. Τα εσώρουχα στη μεσαιωνική Ένδυση καλύφθηκαν με ένα μεσοφόρι συνήθως από κίτρινο

ή λευκό λινό ή μετάξι. Το μεσοφόρι ήταν καλυμμένο με ένα μακρύ, σύροντας φόρεμα, ή φόρεμα, με φαρδιά μανίκια. Τα φορέματα

ήταν φτιαγμένα από βελούδα, γούνες, μετάξια, δαντέλες, βαμβακερά και ταφτά. Το στρίφωμα και το λαιμό της φόρεμα (φόρεμα)

και τα μανίκια ήταν συχνά διακοσμημένα με πολύτιμους λίθους και δαντέλα. Τα φορέματα ήταν καλυμμένα με πολύ πάνω από

χιτώνες που ονομάζεται bliauds. Tabards και Surcoats ήταν, επίσης, φοριέται πάνω από τα φορέματα και τα φορέματα.

Αυτά τα ρούχα καλύφθηκαν με πλήρη πεζούλι μήκους. Οι κορνίζες τζακιού ήταν στολισμένα με μια ακριβή γούνα και καρφώθηκε

 στον ώμο με μια καρφίτσα. Φορούσαν παπούτσια σχεδιασμένα για το κάστρο φθορά από μετάξι, βελούδο, ύφασμα ή δέρμα και

κλείνει με πόρπη. Τα υποδήματα εσωτερικού χώρου ήταν καλυμμένο με ξύλινη και δερμάτινη εξωτερική γαλότσες. Οι γυναίκες

 φορούσαν τα μαλλιά τους μακριά και πλεκτά που καλύπτονται από κυματίζω ή Guimpe - ένα κομμάτι από μετάξι ή λινό ντυμένο

 και καρφώθηκε πάνω από τα μαλλιά, τυλιγμένο γύρω από το λαιμό και μπαίνει στο ντεκολτέ της φόρεμα. Καπέλα ήταν αργότερα

προστίθεται ως μέρος των ενδυμάτων μιας ευγενικής γυναίκες που μεγάλωσε ως μόδα υπαγορεύεται διαθέτει ψηλά σημεία,

μερικά σε σχήμα όπως τα κέρατα των αγελάδων. Η Μεσαιωνική Υλικά για ενδύματα έγιναν από βελούδο, μετάξι, δαντέλα,

βαμβακερά και ταφτά και βαμμένα σε φωτεινά χρώματα.


ΚΑΣΤΡΟ ΠΕΛΛΟΠΟΝΗΣΟΥ

 ΚΑΣΤΡΟ ΧΙΟΥ

 ΚΑΣΤΡΟ ΠΡΕΒΕΖΑΣ

 ΚΑΣΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

 ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΒΑΛΑΣ

 ΚΑΣΤΡΟ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

 ΚΑΣΤΡΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

 ΚΑΣΤΡΟ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ

   ΚΑΣΤΡΟ ΑΡΤΑΣ

ΚΑΣΤΡΟ ΠΑΡΓΑΣ

βιβλιογραφία : http://translate.google.gr/translate?hl=el&sl=en&tl=el&u=http%3A%2F%2Fwww.castles.me.uk%2Fmedieval-women.htm

ΓΚΑΡΑΦΛΗΣ-ΓΚΙΑΣΤΑΣ-ΚΟΚΡΑΣ

ΚΑΣΤΡΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το "κάστρον" ως οικισμός έχει διαφορετικό χαρακτήρα και λειτουργίες από την "πόλη". Εν πρώτοις λειτουργεί κατά κύριο λόγο ως χώρος άμυνας και προστασίας όχι μόνο των δικών του κατοίκων, αλλά και των κατοίκων της γει­τονικής υπαίθρου που καταφεύγουν εκεί σε ώρες κινδύνου. Η ζωή μέσα στο κά­στρο δεν έχει τον αστικό χαρακτήρα των πόλεων (Βουλευτήριο, δικαστήρια, λουτρά, που αποτελούν βασικό στοιχείο της αστικής ζωής, με διασκεδάσεις όπως το θέατρο και ο Ιππόδρομος, καθώς και με οικονομικές δραστηριότητες στην αγορά) και από ανοικτή και δημόσια έχει γίνει κλειστή και ιδιωτική. Οι μόνες σχεδόν συγκεντρώσεις των κα­τοίκων γίνονται στην εκκλησία. Λόγω του περιορισμένου χώρου τα σπίτια είναι στριμωγμένα μεταξύ τους και οι δρόμοι στενοί, χωρίς κανένα προφανές σχέδιο, έτσι η διέλευση των διαβατών ήταν δύσκολη. Πολλές φορές η διέλευση των διαβατών γίνονταν μέσα από ιδιωτικούς χώρους με τη δημιουργία των «διαβατικών», θολοσκέπαστων δηλαδή κοινόχρηστων χώρων, στο ισόγειο των οικιών. Οι οικονομικές δραστηριότητες περιορίζονται σημαντικά καθώς και οι επικοι­νωνίες γίνονται πολύ δύσκολες ή και ορισμένες εποχές διακόπτονται.  Για την εξασφάλιση πόσιμου νερού, στοιχείου ιδιαίτερα απαραίτητου κατά τη διάρκεια μιας πολιορκίας, υπάρχουν μεγάλες «κινστέρνες», όπου συνέλεγαν τα νερά της βροχής. Επίσης κατά τη διάρκεια πολιορκίας ήταν αναγκασμένοι να κρύβονται σε υπόγειες στοές (άνθρωποι και ζώα) όπου είχαν αποθηκευμένα τρόφιμα και νερό.

Στα κάστρα που κτίζονταν για προστασία, υπήρχαν τα οικήματα της φρουράς, οι δεξαμενές νερού, οι αποθήκες και οι κατοικίες στρατηγού και αξιωματικών. Στους πύργους που βρίσκονταν στις γωνίες των τειχών και σε ίση απόσταση μεταξύ τους, τοποθετούνταν οι καταπέλτες και οι βαλιστικές μηχανές. Έξω από το τείχος κατασκευαζόταν μια τάφρος. Η είσοδος στο κάστρο γινόταν με μια συρόμενη γέφυρα που πίσω της έκρυβε κινούμενες θύρες .Μετά την τάφρο και σε μεγάλη απόσταση απ΄ αυτήν υπήρχε συνήθως ένα δεύτερο τείχος και σ΄ αυτήν την περιοχή ήταν κτισμένα τα σπίτια των φτωχών και των αγροτών τα χωράφια των οποίων ήταν στο ύπαιθρο.

Επίσης στο κάστρο ζει τόσο η αριστοκρατία, όσο και  απλός λαός, συνήθως με ξεχωριστές συνοικίες για τους πλούσιους. Σύμφωνα, όμως, με τις πηγές, η κοινωνική διαστρωμάτωση αντανακλάται στη μορφή αλλά και στον εξοπλισμό των οικιών. Η αριστοκρατία και οι ευγενείς  κατοικούν σε μεγάλα αρχοντικά. Τα περισσότερα από αυτά είναι κτισμένα στο κυρίως κάστρο. Οι περιοχές κατοικίας καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση . Οι οικίες βρίσκονται άλλοτε κοντά η μία στην άλλη και άλλοτε διάσπαρτες στο χώρο. Το σχέδιο και η διαρρύθμισή τους εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (π.χ. γεωμορφολογία, κλίμα κ.α.), με αποτέλεσμα να παρατηρείται μεγάλη ποικιλία στη μορφή τους, ανά περιοχή και εποχή.
Στη μορφή αλλά και στον εξοπλισμό των οικιών αντανακλάται και η κοινωνική κατάσταση των ιδιοκτητών τους. Τα σπίτια των πλουσίων ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα ως προς το μέγεθος και ως προς την πολυτελή διακόσμησή τους, με τοιχογραφίες και ψηφιδωτά δάπεδα. Από την άλλη, συχνά, δύο ή περισσότερες φτωχές οικογένειες μοιράζονται μεταξύ τους μία οικία, ενώ από τη συγκατοίκηση αυτή δεν απουσιάζουν τα προβλήματα μεταξύ των γειτόνων. Τέλος, οι πλούσιοι διαθέτουν πολλά και πολυτελή έπιπλα και σκεύη, σε αντίθεση με τους φτωχούς, των οποίων η οικοσκευή καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες.

 Όλα τα κάστρα και οι ακροπόλεις της Ελλάδας χτίστηκαν για να προσφέρουν, με τα δυσθεώρητα τείχη τους, την περιφρούρηση που είχαν ανάγκη οι λαοί που προστάτευαν. Σώζονται ως σήμερα, στέκοντας αγέρωχα στο πέρασμα των αιώνων. Τα έγκατά τους κρύβουν όλη την ιστορία του τόπου και κάθε τόπου. Κάθε εποχή  και διαφορετικές ανάγκες, κάθε εποχή και διαφορετικό αρχιτεκτονικό ύφος. Σήμερα, στέκουν αμίλητα, μάρτυρες άλλων εποχών, ως αντικείμενο φωτογραφικών ενσταντανέ, ως σύγχρονο αξιοθέατο, αξιοθαύμαστο για τη σύλληψη και την ικανότητα των προγόνων μας. Η ιστορία τους όμως είναι ξεχωριστή. Και άγνωστη, για τους πολλούς.

Η Θεσσαλία κατέχει τα πρωτεία της πρώτης, εμβρυικής ακόμα εμφάνισης οχυρωμένων δομών, χρονολογούμενων από την 5η χιλιετία π.Χ.. Οι, μετέπειτα χρόνων, οικειότερες ακροπόλεις της αρχαίας Ελλάδας, εκ των οποίων κορυφαία και αιώνιο σήμα – κατατεθέν της Ελλάδας θεωρείται εκείνη της αρχαίας Αθήνας, αποτελούν συνέχεια των μυκηναϊκών προτύπων, τα οποία αποτέλεσαν τη μνημειώδη απαρχή μιας άλλης εποχής, που σημαδεύτηκε από την κατασκευή των επιβλητικών κι ανυπέρβλητων τοιχίων, στοιχείο που διατηρήθηκε αναλλοίωτο στο πέρασμα του χρόνου. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι σημαντικότερες εκπρόσωποι του είδους βρίσκονται στις Μυκήνες, στην Αθήνα αλλά και σε κοντινές πόλεις, όπως η Θήβα. Η εγκαταλελειμμένες μορφές του σήμερα δεν πρέπει να αποπροσανατολίζουν τον επισκέπτη από την ουσία: Οι ακροπόλεις ήταν ζωντανός οργανισμός στην ιστορία των περασμένων αιώνων. Αποτελούσαν το κέντρο όλων των δομών οργάνωσης και λειτουργίας του πολιτεύματος, των πολιτικών αλλά και θρησκευτικών αρχόντων, γι’ αυτό και κατασκευάζονταν στο εσωτερικό τους και ιεροί χώροι λατρείας. Συναφές παράδειγμα, μολονότι σε κάστρο νεότερων εποχών, το κάστρο των Τρικάλων, όπου εντός των τειχών, κατασκευάστηκαν δύο ναοί, του Αρχάγγελου Μιχαήλ και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Στο ψηλότερο σημείο των οικισμών, στην κορυφή των λόφων προκειμένου να εξασφαλίζεται ο ανεμπόδιστος οπτικός έλεγχος της περιοχής, χτίζονταν οι ακροπόλεις, απόλυτα οχυρωμένες με τείχη, ενώ περιμετρικά αναπτύσσονταν οι οικισμοί, οι οποίοι οχυρώνονταν επίσης, για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής ασφάλειας. 
Τα κάστρα ακολούθησαν το ίδιο πρότυπο και θεωρία κατασκευής. Ενσωματωμένα σήμερα στο σύγχρονο τρόπο οικοδόμησης και χωροταξίας των πόλεων, μοιάζουν μοναχικά καθώς οι γρήγοροι ρυθμοί της σύγχρονης πραγματικότητας περνούν και χάνονται μπροστά τους. Η ιστορία όμως που κρύβουν, σηματοδοτούν το παρελθόν του κάθε τόπου. Το μοναδικό, αδιαπραγμάτευτο και αιώνιο παρελθόν. Η επιβλητική και άγρια ομορφιά των κάστρων συμπληρώνεται από πύργους, που προβάλλουν σε διάφορα σχήματα πίσω από τις ακρογραμμές των τοιχίων. 

Η επέλαση και επίδραση των Φράγκων

Από το 1204, η Φράγκικη κυριαρχία έμελε να αφήσει ανεξίτηλο το πέρασμά της από την ελληνική γη, καθότι χτίστηκαν υπό την ισχύ τους, κάστρα που σηματοδοτούν την πορεία της Ελλάδας, σε πολιτικό αλλά και στρατιωτικό επίπεδο. Η Πελοπόννησος θεωρείται κοιτίδα του ελληνισμού, ένδοξα καταγεγραμμένη στους χάρτες της ελληνικής ιστορίας και αιώνιος μάρτυρας των παθών της. Μολονότι, δε διατηρούνται όλα σε κατάσταση αντάξιας της ιστορίας που μαρτυρούν, οι ιστορικές πόλεις της Πελοποννήσου, με θεμέλιους λίθους του ζωντανού αυτού παρελθόντος την ξακουστή Καρύταινα και το Μυστρά, φέρουν στη γη τους τα σημάδια της κατάληψής τους από τον εχθρό. Διάσπαρτα φράγκικα κτίσματα υπάρχουν σε όλη την ελληνική επικράτεια, από το κάστρο της Κυπαρισσίας έως το Παλαμήδι και από το κάστρο των Καλαβρύτων ως το ξακουστό Χλεμούτσι.

Το Κούλες της Βενετοκρατίας

Σε διαφορετικό  μήκος κύματος, η Βενετοκρατία επέφερε ριζικές αλλαγές στον τρόπο αλλά και στον τόπο κατασκευής των κάστρων των πόλεων, που αποτελούσαν ζωντανοί μαχητές της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της κάθε περιοχής που φυλούσαν, όχι για μέρες ή μήνες αλλά και χρόνια ολόκληρα, αντιστεκόμενα με σθένος στην εχθρική πολιορκία. Τα κάστρα δε θεμελιώνονται αποκλειστικά στο υψηλότερο σημείο της πόλης, χτίζονται σε χαμηλότερα υψόμετρα, ακόμα και στην ακροθαλασσιά. Η φιλοσοφία κατασκευής αλλάζει, μιας και τα σκληροτράχηλα κάστρα, που εξυπηρετούσαν κυρίως στρατιωτικής σημασίας στρατηγικές, πλέον διακοσμούνται, ενώ οι πύλες εισόδου αλλά και ο διαφορετικός τρόπος κατασκευής της εξωτερικής τοιχοποιίας σηματοδοτούν το άνοιγμα σε μια νέα εποχή. Σήμα κατατεθέν της εποχής, το διάσημο κάστρο Κούλες του 16ου αιώνα στο Ηράκλειο της Κρήτης. Αμίμητης ομορφιάς Φρούριο, στέκει επιβλητικό στην άκρη της Κρητικής θάλασσας. Ένα Βενετσιάνικο κάστρο μιας άλλης εποχής, ένα σύγχρονο μνημείο.
Ένα ακόμα από τα πιο εντυπωσιακά κάστρα της Ελλάδας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, είναι το  κάστρο της Ρόδου. Περπατάς στο σήμερα, στη σύγχρονη και πολύβουη πόλη της Ρόδου, για να βρεθείς, λίγα μόλις λεπτά αργότερα, διασχίζοντας μία από τις πεκτρόκτιστες γέφυρες, στο παρελθόν, σε ένα, για πολλούς σκοτεινό, αλλά αναμφισβήτητα μυστηριώδες και γοητευτικό παρελθόν. Το παρόν και το χαμένο στα βάθη των αιώνων παρελθόν με διαφορά ελάχιστων στιγμών του χρόνου. Εκτείνεται απ’ άκρη σ’ άκρη, σε ένα συνολικό μέγεθος που σε κάνει να ξεχνάς τον αληθινό χωροχρόνο. Η τάφρος χιλιομέτρων οριοθετεί τα τείχη του κάστρου που χτίστηκε από τους Ναΐτες Ιππότες τον 14ο αιώνα μ.Χ.. Η μεσαιωνική πόλη που περικλείεται ενός των τειχών, η άψογη κατάσταση στην οποία διατηρείται το θρυλικό αυτό κάστρο σε παρασέρνει αληθινά, επιτρέποντας, έστω και για μερικά δευτερόλεπτα, τη φαντασία των επισκεπτών να καλπάσει σ’ ένα ταξίδι στο χρόνο.

Το Φρούριο των Τρικάλων

Σήμα κατατεθέν της πόλης, σε θέση εξαιρετικής σημασίας, στις ρίζες ακρόπολης, το αγέρωχο κι επιβλητικό Φρούριο στέκει περήφανα και αποτυπώνεται στις πιο όμορφες εικόνες της πόλης. Αναφέρεται στο χρυσόβουλο (1336) του Ανδρόνικου Γ’ Παλαιολόγου, ενώ η ριζική ανακαίνισή του από τον Ιουστινιανό τον 6ο αιώνα, το κατέστησε ένα από τα πιο ισχυρά οχυρά της ανεξαρτησίας του λαού όχι μόνο της πόλης, αλλά και των γύρω περιοχών, λόγω και της στρατηγικής του θέσης. Επί Τουρκοκρατίας έγιναν ποικίλα έργα, επισκευαστικού χαρακτήρα, ενώ επί αυτής της εποχής κατασκευάστηκε και τοποθετήθηκε το πρώτο ρολόι, τον 170ο αιώνα, στη θέση του οποίου, το 1936, επί Δημαρχείας Θ. Θεοδοσόπουλου, τοποθετήθηκε ένα νέο ρολόι, το οποίο ωστόσο βομβαρδίστηκε στις 14 Απριλίου του 1941, από τα Γερμανικά στρατεύματα. Σήμερα, σημαίνει κάθε ώρα το πέρασμα του χρόνου και αποτελεί σημείο αναφοράς στην πόλη.  Τρεις περιφρουρήσεις, τρία τοιχία χώριζαν το Κάστρο σε τρία διαζώματα, στο δεύτερο εκ των οποίων βρίσκεται το Ρολόι αλλά και το σημερινό ανοιχτό θέατρο της πόλης. Εδώ, βρίσκονταν και οι εκκλησίες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Χαρακτηριστικό για κάθε πολίτη κι επισκέπτη αποτελούν οι πολεμίστρες, ενώ το φυσικό κάλλος όλου του περιβάλλοντα χώρου έχει αναπτυχθεί κι εμπλουτισθεί μοναδικά, την τελευταία εικοσαετία, δημιουργώντας ένα απείρου κάλλους αποτέλεσμα. Στο τρίτο και κυριότερο διάζωμα, αναφέρεται πως υπήρχε υπόγειο λαγούμι, μήκους 21 χιλιομέτρων, που έφτανε στην πόλη της Καλαμπάκας. Ένα μοναδικό μνημείο που χαράσσεται στη  μνήμη των επισκεπτών, την ώρα που έχει σημαδέψει τη ζωή και την καρδιά των πολιτών της πόλης.

More info
1. Κάστρο. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από τη λατινική λέξη Castrum, όπου υπέχει την έννοια του οχυρού, σαφώς μικρότερων όμως διαστάσεων με τον ευρέως εννοούμενο όρο.
2. Μαύρη σελίδα στην ιστορία των κάστρων αποτελεί η χρήση τους ως φυλακές, πέτρινοι και απάνθρωποι τοίχοι ενταφιασμών ζώντων, πολιτικά κρατούμενων, αντιτιθέμενων με την εκάστοτε εξουσία ιδεολογιών, ακόμα και ασθενών.
3. Το δυσθεώρητο ύψος, οι κρυφές ύλες, ο ασύλληπτος από τον κοινό νου τρόπος κατασκευής οδήγησε τους λαούς να συνδέσουν, σύμφωνα με τις εκάστοτε παραδόσεις, τα κάστρα που τους περιτριγύριζαν με θρύλους και μύθους τρομακτικού κι ανεξήγητους.

4. Ο ιδιοφυής τρόπος κατασκευής των Φρουρίων καταδεικνύεται έντονα στον τρόπο κατασκευής των στοών, οι οποίες ενίσχυαν, λόγω της φύσης τους, τους μύθους, κατάφερναν ωστόσο να σώζουν, χάρη στον επαρκή φωτισμό αλλά κυρίως στον εξαερισμό, τους χιλιάδες πολίτες, ενώ έξω από τα τείχη μαίνονταν άγριες μάχες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Agelioforos.gr
explorer.gr

elite stores.gr

corfuhistory.eu

Αισθητική του κάστρου Μαρία Παπατόλια Ιωάννα Νταμάγκα Δέσποινα Πάλλη Ειρήνη Πάγκου

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ:   « ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ»

Ομάδα:

Μαρία Παπατόλια

Ιωάννα Νταμάγκα

Δέσποινα Πάλλη

Ειρήνη Πάγκου

Σχολικό έτος: 2011-2012

10^ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ. ΤΑΙΝΙΕΣ ΓΥΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΕ ΚΑΣΤΡΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΣΤΡΑ:

Ο θρύλος του βασιλιά Αρθούρου και το επικό ποίημα Beowulf από την Αγγλία, το δαχτυλίδι των Νιμπελούγκε από τις Σκανδιναβικές  χώρες των Βίκινγκς και οι ποικίλοι Κέλτικοι μύθοι αποτέλεσαν αξιοσημείωτη πηγή έμπνευσης για τον κινηματογράφο και οδήγησαν στη δημιουργία αξιόλογων ταινιών πάσης φύσεως. Όχι απλά φιλμ επικών διαστάσεων αλλά και κωμωδίες και δράματα.

Η πιο γνωστή ιστορία της αγγλοσαξονικής παράδοσης είναι αυτή του Βασιλιά Αρθούρου και του μάγου-μέντορά του, Μέρλιν. Παρ’ ότι οι περισσότεροι θεωρούμε αυτήν την ιστορία έναν μύθο, είναι αρκετά διαδεδομένη η πεποίθηση ότι ο Αρθούρος υπήρξε μια πραγματική, ιστορική προσωπικότητα. Μύθος ή πραγματικότητα, η ιστορία αυτή αποτέλεσε εφαλτήριο γι’ αρκετές ταινίες που την προσέγγισαν, η κάθε μία, με διαφορετικό τρόπο.

Λίγα λόγια για την ιστορία: Στη μεταρωμαϊκή Βρετανία, ο νεαρός Αρθούρος με τη βοήθεια του σοφού μάγου Μέρλιν, παίρνει το σπαθί Εξκάλιμπερ και γίνεται βασιλιάς. Ήδη διακρίνονται τα αρχετυπικά στοιχεία των περισσότερων μυθολογιών. Ο εκλεκτός (Αρθούρος) που καλείται ν’ αντιμετωπίσει μια μεγάλη πρόκληση, η γέρικη μορφή σοφίας και κρυμμένης δύναμης (Μέρλιν), ένα μαγικό όπλο ισχύος (Εξκάλιμπερ).

Η πιο καλή ταινία μ’ αυτό το θέμα, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν οι “φαν” της ιστορίας, είναι το Excalibur του 1981. Όπως φαίνεται και από τον τίτλο, η ταινία ακολουθεί την πορεία του σπαθιού Εξκάλιμπερ μέσα στο μύθο του Αρθούρου. Πολυεπίπεδο σενάριο, πολύ καλό καστ και ερμηνείες και εξαιρετικά τεχνικά στοιχεία.

Μια επίσης πολύ καλή ταινία και πιο σύγχρονη είναι η τηλεοπτική ταινία Μerlin με τον Sam Neil. Αυτή τη φορά η ιστορία του Αρθούρου και του Κάμελοτ προσεγγίζεται από την οπτική γωνία του μάγου Μέρλιν. Ο Αρθούρος έτσι παραμερίζεται καθώς η ταινία επικεντρώνεται στο μαγικό στοιχείο της ιστορίας, στο πέρασμα από τον παγανισμό στο χριστιανισμό.

Μια άλλη ταινία που επικεντρώνεται επίσης στο μαγικό στοιχείο της εποχής του Αρθούρου είναι το Sword of the Valiant: The Legend of Sir Gawain and the Green Knight. H ταινία ξεκινάει στα τέλη της βασιλείας του Αρθούρου όταν το Κάμελοτ και οι ιππότες έχουν παρακμάσει. Ο Πράσινος Ιππότης θα έρθει στο Κάμελοτ και θα προκαλέσει τον Αρθούρου σε μονομαχία. Την πρόκληση τελικά αναλαμβάνει ένας νεαρός ιππότης ο οποίος όμως χάνει. Ο Πράσινος ιππότης του χαρίζει έναν χρόνο ζωής για να μπορέσει να γνωρίσει τον κόσμο προτού πεθάνει. Είναι μια αλληγορική ταινία που πραγματεύεται βαθιά, υπαρξιακά θέματα. Πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση της ιστορίας, αξίζει να τη δει κανείς.

Μια πιο “δραματική” και χολιγουντιανή διασκευή του μύθου είναι το First Knight που αναφέρεται στον έρωτα της Γκουίνεβιρ, γυναίκας του Αρθούρου, με τον Λάνσελοτ, ιππότη της Στρογγυλής Τραπέζης. Αξίζει κανείς να τη δει την ταινία μόνο και μόνο για τον Sir Sean Connery στο ρόλο του Βασιλιά Αρθούρου.

Ο μύθος όμως ενέπνευσε και πιο “ανάλαφρες” ταινίες, από κωμωδίες του τύπου Monty Python and the Holy Grail μέχρι και animation όπως το Shrek 3.
Η δεύτερη αγγλοσαξονική, μυθολογική πηγή ταινιών είναι το επικό ποίημα Beowulf του 10ου αιώνα περίπου, το οποίο εξιστορεί γεγονότα που υποτίθεται ότι διαδραματίστηκαν στη Σκανδιναβία, και συγκεκριμένα στη σημερινή Δανία και Σουηδία.

Λίγα λόγια για την ιστορία: Ο ήρωας Μπέογουλφ ταξιδεύει στη Δανία για να σκοτώσει το τέρας Γκρέντελ και τη μητέρα του που λυμαίνονται του τόπου και τρομοκρατούν τους κατοίκους. Έπειτα γυρίζει στη Σουηδία και γίνεται βασιλιάς. Εκεί έρχεται αντιμέτωπος μ’ έναν δράκο τον οποίο και σκοτώνει. Στη μάχη όμως τραυματίζεται σοβαρά και πεθαίνει.

Έχουν βγει τρεις ταινίες με θέμα το ποίημα αυτό. Η πρώτη, χρονικά, με τον τίτλο Beowulf και πρωταγωνιστή τον Christopher Lambert παρουσιάζει μια εκδοχή της ιστορίας που εκτυλίσσεται στο μακρινό μέλλον (!). Είναι δυστυχώς ένα παράδειγμα του πώς η κλασική λογοτεχνία μπορεί να διαστρεβλωθεί σε μια μέτρια ταινία.

Η δεύτερη ταινία είναι το Beowulf and Grendel που είναι, χρονικά τουλάχιστον, σωστή. Η ταινία βασίζεται λιγότερο στα εφέ και την ιστορία και ρίχνει το βάρος της στους ανθρώπους. Μειώνει τη μυθολογική διάσταση της ιστορίας και προσπαθεί ν’ αναδείξει την ανθρώπινη φύση ακόμα και μέσα στο ίδιο το τέρας. Δυστυχώς όμως δεν καταφέρνει ν’ αναδείξει το μεγαλείο του ηρωικού αυτού ποιήματος.

Η τρίτη ταινία είναι το cgi Beowulf του Zemeckis. H προσέγγιση του Ζεμέκις είναι αρκετά ενδιαφέρουσα και το αποτέλεσμα είναι η καλύτερη μεταφορά της ιστορίας στη μεγάλη οθόνη. Ωστόσο, αρκετά στοιχεία της ταινίας είναι προσθήκες του σκηνοθέτη και ξεφεύγουν από την ιστορία. Είναι όμως αρκετά εντυπωσιακό και γοητευτικό, τόσο που να λυπάσαι που δε γυρίστηκε σε κανονική ταινία. Πολύ καλό σημείο είναι η κηδεία του ήρωα, ενδεικτική των νεκρικών τελετουργιών των Σκανδιναβών της εποχής εκείνης.

Και φτάνουμε επιτέλους στην σημαντικότερο έργο του είδους, στην τριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.

Φυσικά υπάρχουν και ταινίες που έχουν παρόμοια θεματολογία, δηλαδή έχουν γυριστεί σε κάστρα και αναφέρονται σε μονομαχίες με σιδεροντυμένους ιππότες, πολιορκίες κάστρων και μυθικά πλάσματα:

·        Τα Χρονικά της Νάρνια, από τα οποία μέχρι τώρα έχουν βγει δύο ταινίες, The Lion, the Witch and the Wardrobe και Prince Caspian. Oι ταινίες έχουν το κλασικό, μεσαιωνικό κλίμα στα πλαίσια των μαχών το οποίο συνδυάζεται υπέροχα με το μαγικό στοιχείο διάφορων μυθολογιών. Μονόκεροι και νάνοι από τη βορειοδυτική παράδοση, Κένταυροι και Μινώταυροι από την αρχαιοελληνική.

     ·        Η ταινία  Έραγκον, μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου. Στον πυρήνα της ιστορίας βρίσκεται το μυθικό γένος των δράκων, πλάσματα που συναντώνται σε μια πλειονότητα μυθολογιών, από την Κέλτικη μέχρι και την Κινεζική.

·        Τέλος, μια ιδιαίτερη και καλτ ταινία, το Krull. H ταινία αυτή της δεκαετίας του ’80 είναι αρκετά πρωτότυπη καθώς καταφέρνει να συνδυάσει το μεσαιωνικό, ιπποτικό στοιχείο με το μυθολογικό, μέσα σ’ ένα πλαίσιο επιστημονικής φαντασίας.

Εδώ ολοκληρώνεται η λίστα με τις ταινίες που μας ταξιδεύουν στα μαγικά βασίλεια των μύθων και των θρύλων.

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΣΤΡΑ:

·       Λαλούδι της Μονεμβασιάς(παραδοσιακό)

·       Το κάστρο της Ωριάς(στίχοι: Κώστας Βόμβολος
μουσική: Κώστας Βόμβολος
πρώτη εκτέλεση: Φένια Παπαδόδημα)

·       Όσα κάστρα κι αν επήγα

·       Πήραμε το Αργυρόκαστρο (στίχοι: Πυθαγόρας, μουσική: Γιώργος Κατσαρός, πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα)

·       Ήρωες(στίχοι: Βακάλης Στέφανος
μουσική: Μαυρουδής Νότης
πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη)

·       Να’ τανε το 21(Στίχοι: Σώτια Τσώτου
Μουσική: Σταύρος Κουγιουμτζής
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης)

·       Όλα τα κάστρα τα είδα

·       Το κάστρο(μουσική/στίχοι: Δημήτρης Σταυρακάκης
Τραγούδι: Βασίλης Σταυρακάκης)

·       Στο κάστρο το παλιό(Στίχοι: Παντελής Θαλασσινός
Μουσική: Παντελής Θαλασσινός
Πρώτη εκτέλεση: Πέτρος Γαϊτάνος)

·       Το κάστρο(στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου, μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης, πρώτη εκτέλεση: Άλκηστις Πρωτοψάλτη)

·       Βουνά και κάστρα(στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου, στίχοι: Γιώργος Ζαμπέτας, πρώτη εκτέλεση: Βίκυ Μοσχολιού)

·       Το κάστρο(στίχοι: Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, στίχοι: Δημήτρης Τριανταφυλλίδης/ Βασίλης Σωτηριάδης ) 

·       Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη(στίχοι: Φίλιππος Γράψας
μουσική: Μάριος Τόκας
πρώτη εκτέλεση: Δημήτρης Μητροπάνος)

·       Δεν έχω λόγια(στίχοι: Ελεάνα Βραχάλη, μουσική: Μιχάλης Χατζηγιάννης, πρώτη εκτέλεση: Δέσποινα Ολυμπίου)

·       Της σιωπής τα κάστρα(στίχοι: Νίκος Τσούκας,
μουσική: Νίκος Τσούκας
πρώτη εκτέλεση: Χρήστος Θηβαίος)

ΣΤΙΧΟΙ:

Το κάστρο της Ωριάς

Όσα κάστρα κι αν είδα
κι αν εθώριασα
σαν της Ωριάς το κάστρο δεν ελόγιασα
Κάστρα θεμελιωμένο κάστρο ξακουστό
σαράντα ωριές του ψήλου κι είκοσι πλατύ
Μολύβι σκεπασμένο μαρμαροχυτό
και της ωριάς η πόρτα αστράφτει μάλαμα
Τούρκος το τριγυρίζει χρόνους δώδεκα
δεν μπορεί να το πάρει το ερημόκαστρο…

Πήραμε τ’ Αργυρόκαστρο

Πήραμε τ' Αργυρόκαστρο
και πάμε... και πάμε και πάμε παραπέρα
Τύραννοι δε γλιτώνετε
Αέρα... αέρα , Αέρα...

Λαλούδι της Μονεμβασιάς

Λαλού-λέει, λαλούδι της Μονεμβασιάς,
λαλούδι της Μονεμβασιάς και κάστρο της Λαμίας (2)
Και Πα-λέει και Παλαμήδι τ’ Αναφπλιού
και Παλαμήδι τ’ Αναφπλιού
ανοίξτε να μπω μέσα (2)

Όλα τα κάστρα τα είδα

Όλα τα κάστρα τα 'δα κι όλα τα ’δειρα¹
βρ’ αμάν αμάν αμάν κι όλα τα ’δειρα
κι όλα τα ’δει- τα ’δειρα, Φραγκοπούλα και Pωμιά. Σαν της Ωριάς το κάστρο, κάστρο δεν είδα
Φράγκα με τα ρεπαντιά να ’χει ασημένιες πόρτες κι αργυρά κλειδιά,
Φραγκοπούλα και Pωμιά…

Όσα κάστρα κι αν επήγα

 Όσα κάστρα και αν επήγα και αν εγύρισα
Σαν της χήρας το κορίτσι καλέ δεν αντάμωσα. Κάθε Κυριακή ν’ αλλάζει να στολίζεται,
και στο παραθύρι να βγαίνει καλέ να χτενίζεται…

Το κάστρο  

Κάστρο χαμηλό
στην άμμο πάνω την υγρή
Νύχτα το πουλώ
και λέω στο κύμα
κάν' το γη!
Βότσαλα γυμνά
για να'ρθει ο κόσμος διακοπές
κι ύστερα αρχινά
και βγάζει η θάλασσα σιωπές…

Βουνά και κάστρα

Ποιος έχει κάνει τα βουνά
ψηλά σαν να 'ναι κάστρα,
Ν' αγγίζουνε τον ουρανό
και να μου κρύβουν τ' άστρα.
Βουνά είναι τα λόγια σου και κάστρο η καρδιά σου.
Βουνά και κάστρα θ' ανεβώ να πάρω τα φιλιά σου.

Το κάστρο

Στο Κάστρο μου βαρήκανε μα στα Χανιά θα γιάννω ,

και στο παντέρμο Ρέθεμνος θα πέσω να ποθάνω ...

Στο Κάστρο είναι οι όμορφες και στα Χανιά είν'οι άσπρες ,

και στο παντέρμο Ρέθεμνος οι γαϊτανοφρυδάτες…

Της σιωπής τα κάστρα

Μαζί σου η νύχτα στο μυαλό μου
Είχα αγκαλιάσει τ’ όνειρο μου
Όμως να φύγει το άφησα
Της σιωπής τα κάστρα
Με λόγια κάτω από τα άστρα
Σαν να ‘τανε από άμμο πέφτανε…

Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη

Αφού με έσπειρε μια μοίρα αυτοκρατόρισσα

μήτρα με γέννησε αρχαία Μακεδόνισσα
μ' άδεια φαρέτρα πολεμάω το χειμώνα από το κάστρο στην καρδιά του Πλαταμώνα…

Δεν έχω λόγια

Εγώ απλά τα κάστρα γκρέμισα
και πόνο κέρδισα με το σπαθί μου
εσύ απλά δίπλα μου ξάπλωσες
και πάνω μου άπλωσες σαν θάλασσα πλατιά…

Ήρωες

Ήρωες, άπαρτα βουνά.
Ήρωες, με δώδεκα ζωές,
κάστρα του Ολύμπου
και του Παρνασσού φαντάσματα,
ήρωες μες στα χαλάσματα…

Στο κάστρο το παλιό

Στο κάστρο το παλιό
σε κάποιο τοίχο σου 'χα γράψει σ' αγαπώ
το πιο γλυκό μου μήνυμα…

Το κάστρο

Εμείς δεν είμαστε ένα κάστρο που έχει πέσει
Είμαστε ακόμα ζωντανοί κι όποιος αντέξει…

Να’ τανε το 21

Να πολεμάω τις μέρες στα κάστρα
και το σπαθί μου να πιάνει φωτιά
και να κρατάω τις νύχτες με τ' άστρα
μια Τουρκοπούλα (ομορφούλα) αγκαλιά….

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΩΣ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ:

1.     A castle (Ji Byun Shi,1970)

2.     Alnwick Castle at Nothumberland(Canaletto,1752)

3.     An extensive landscape with a ruined castle and a village church (Ruisdael Jacob Van, 1665-72)

4.     Arundel mill and castle(Constable John)

5.     Bentheim castle(Ruisdael Jacob Van,1653)

6.     Castle at Ostia,Lazio, Italy(Haseltine William Stanley, 1871)

7.     The castle at Trento(Durer Albrecht)

8.     The castle at Antibes(Monet Claude,1888)

9.     Castle on a hill(Unknown Master Italian, 1300-25)

10.   Castle overlooking a river(Lalanne Maxime, 1860)

11.   Conversation outside a castle(Delen Dirck Van, 1636)

12.   Dream castle in the sky(Parrish Maxfield)

13.   Hadleigh castle(Constable John)

14.   Kronborg castle(Hausen Constantin, 1834)

15.   Landscape with castle(Huber Wolf, 1545-50)

ΚΑΣΤΡΑ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΥΡΩΠΗ:

       1. Windsor Castle

       2. Castello di Strassoldo di Sopra

      3. Frankenstein Castle

4. Bran Castle

       5. Chateau de Versailles

ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ:

1. Arge Bam Castle

2. Rhodes Castle

       3. Kolossi Castle

ΑΣΙΑ:

1.     Forbidden City

2.     Himeji Castle

 ΕΛΛΑΔΑ:

 1.     Μπούρτζι

     2.     Κάστρο της Μεθώνης

     3.     Το κάστρο της Ρόδου

     4.     Κάστρο Πλαταμώνα

    5.       Κάστρο της Μονεμβασιάς

    6.       Κάστρο της Πάτρας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

·        Κινηματογράφος και κάστρο………………………………………………….3

·        Τραγούδι και κάστρο……………………………………………………………..7

      Στίχοι τραγουδιών που αναφέρονται σε κάστρα…………………….8

·        Το κάστρο ως πηγή έμπνευσης στη γωγραφική……………………..11

      Πίνακες που απεικονίζουν κάστρα………………………………………...11

·        Κάστρο και φωτογραφία…………………………………………………….....17