Αισθητική του κάστρου Μαρία Παπατόλια Ιωάννα Νταμάγκα Δέσποινα Πάλλη Ειρήνη Πάγκου

ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΘΕΜΑ:   « ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ»

Ομάδα:

Μαρία Παπατόλια

Ιωάννα Νταμάγκα

Δέσποινα Πάλλη

Ειρήνη Πάγκου

Σχολικό έτος: 2011-2012

10^ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ. ΤΑΙΝΙΕΣ ΓΥΡΙΣΜΕΝΕΣ ΣΕ ΚΑΣΤΡΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΣΤΡΑ:

Ο θρύλος του βασιλιά Αρθούρου και το επικό ποίημα Beowulf από την Αγγλία, το δαχτυλίδι των Νιμπελούγκε από τις Σκανδιναβικές  χώρες των Βίκινγκς και οι ποικίλοι Κέλτικοι μύθοι αποτέλεσαν αξιοσημείωτη πηγή έμπνευσης για τον κινηματογράφο και οδήγησαν στη δημιουργία αξιόλογων ταινιών πάσης φύσεως. Όχι απλά φιλμ επικών διαστάσεων αλλά και κωμωδίες και δράματα.

Η πιο γνωστή ιστορία της αγγλοσαξονικής παράδοσης είναι αυτή του Βασιλιά Αρθούρου και του μάγου-μέντορά του, Μέρλιν. Παρ’ ότι οι περισσότεροι θεωρούμε αυτήν την ιστορία έναν μύθο, είναι αρκετά διαδεδομένη η πεποίθηση ότι ο Αρθούρος υπήρξε μια πραγματική, ιστορική προσωπικότητα. Μύθος ή πραγματικότητα, η ιστορία αυτή αποτέλεσε εφαλτήριο γι’ αρκετές ταινίες που την προσέγγισαν, η κάθε μία, με διαφορετικό τρόπο.

Λίγα λόγια για την ιστορία: Στη μεταρωμαϊκή Βρετανία, ο νεαρός Αρθούρος με τη βοήθεια του σοφού μάγου Μέρλιν, παίρνει το σπαθί Εξκάλιμπερ και γίνεται βασιλιάς. Ήδη διακρίνονται τα αρχετυπικά στοιχεία των περισσότερων μυθολογιών. Ο εκλεκτός (Αρθούρος) που καλείται ν’ αντιμετωπίσει μια μεγάλη πρόκληση, η γέρικη μορφή σοφίας και κρυμμένης δύναμης (Μέρλιν), ένα μαγικό όπλο ισχύος (Εξκάλιμπερ).

Η πιο καλή ταινία μ’ αυτό το θέμα, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν οι “φαν” της ιστορίας, είναι το Excalibur του 1981. Όπως φαίνεται και από τον τίτλο, η ταινία ακολουθεί την πορεία του σπαθιού Εξκάλιμπερ μέσα στο μύθο του Αρθούρου. Πολυεπίπεδο σενάριο, πολύ καλό καστ και ερμηνείες και εξαιρετικά τεχνικά στοιχεία.

Μια επίσης πολύ καλή ταινία και πιο σύγχρονη είναι η τηλεοπτική ταινία Μerlin με τον Sam Neil. Αυτή τη φορά η ιστορία του Αρθούρου και του Κάμελοτ προσεγγίζεται από την οπτική γωνία του μάγου Μέρλιν. Ο Αρθούρος έτσι παραμερίζεται καθώς η ταινία επικεντρώνεται στο μαγικό στοιχείο της ιστορίας, στο πέρασμα από τον παγανισμό στο χριστιανισμό.

Μια άλλη ταινία που επικεντρώνεται επίσης στο μαγικό στοιχείο της εποχής του Αρθούρου είναι το Sword of the Valiant: The Legend of Sir Gawain and the Green Knight. H ταινία ξεκινάει στα τέλη της βασιλείας του Αρθούρου όταν το Κάμελοτ και οι ιππότες έχουν παρακμάσει. Ο Πράσινος Ιππότης θα έρθει στο Κάμελοτ και θα προκαλέσει τον Αρθούρου σε μονομαχία. Την πρόκληση τελικά αναλαμβάνει ένας νεαρός ιππότης ο οποίος όμως χάνει. Ο Πράσινος ιππότης του χαρίζει έναν χρόνο ζωής για να μπορέσει να γνωρίσει τον κόσμο προτού πεθάνει. Είναι μια αλληγορική ταινία που πραγματεύεται βαθιά, υπαρξιακά θέματα. Πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση της ιστορίας, αξίζει να τη δει κανείς.

Μια πιο “δραματική” και χολιγουντιανή διασκευή του μύθου είναι το First Knight που αναφέρεται στον έρωτα της Γκουίνεβιρ, γυναίκας του Αρθούρου, με τον Λάνσελοτ, ιππότη της Στρογγυλής Τραπέζης. Αξίζει κανείς να τη δει την ταινία μόνο και μόνο για τον Sir Sean Connery στο ρόλο του Βασιλιά Αρθούρου.

Ο μύθος όμως ενέπνευσε και πιο “ανάλαφρες” ταινίες, από κωμωδίες του τύπου Monty Python and the Holy Grail μέχρι και animation όπως το Shrek 3.
Η δεύτερη αγγλοσαξονική, μυθολογική πηγή ταινιών είναι το επικό ποίημα Beowulf του 10ου αιώνα περίπου, το οποίο εξιστορεί γεγονότα που υποτίθεται ότι διαδραματίστηκαν στη Σκανδιναβία, και συγκεκριμένα στη σημερινή Δανία και Σουηδία.

Λίγα λόγια για την ιστορία: Ο ήρωας Μπέογουλφ ταξιδεύει στη Δανία για να σκοτώσει το τέρας Γκρέντελ και τη μητέρα του που λυμαίνονται του τόπου και τρομοκρατούν τους κατοίκους. Έπειτα γυρίζει στη Σουηδία και γίνεται βασιλιάς. Εκεί έρχεται αντιμέτωπος μ’ έναν δράκο τον οποίο και σκοτώνει. Στη μάχη όμως τραυματίζεται σοβαρά και πεθαίνει.

Έχουν βγει τρεις ταινίες με θέμα το ποίημα αυτό. Η πρώτη, χρονικά, με τον τίτλο Beowulf και πρωταγωνιστή τον Christopher Lambert παρουσιάζει μια εκδοχή της ιστορίας που εκτυλίσσεται στο μακρινό μέλλον (!). Είναι δυστυχώς ένα παράδειγμα του πώς η κλασική λογοτεχνία μπορεί να διαστρεβλωθεί σε μια μέτρια ταινία.

Η δεύτερη ταινία είναι το Beowulf and Grendel που είναι, χρονικά τουλάχιστον, σωστή. Η ταινία βασίζεται λιγότερο στα εφέ και την ιστορία και ρίχνει το βάρος της στους ανθρώπους. Μειώνει τη μυθολογική διάσταση της ιστορίας και προσπαθεί ν’ αναδείξει την ανθρώπινη φύση ακόμα και μέσα στο ίδιο το τέρας. Δυστυχώς όμως δεν καταφέρνει ν’ αναδείξει το μεγαλείο του ηρωικού αυτού ποιήματος.

Η τρίτη ταινία είναι το cgi Beowulf του Zemeckis. H προσέγγιση του Ζεμέκις είναι αρκετά ενδιαφέρουσα και το αποτέλεσμα είναι η καλύτερη μεταφορά της ιστορίας στη μεγάλη οθόνη. Ωστόσο, αρκετά στοιχεία της ταινίας είναι προσθήκες του σκηνοθέτη και ξεφεύγουν από την ιστορία. Είναι όμως αρκετά εντυπωσιακό και γοητευτικό, τόσο που να λυπάσαι που δε γυρίστηκε σε κανονική ταινία. Πολύ καλό σημείο είναι η κηδεία του ήρωα, ενδεικτική των νεκρικών τελετουργιών των Σκανδιναβών της εποχής εκείνης.

Και φτάνουμε επιτέλους στην σημαντικότερο έργο του είδους, στην τριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.

Φυσικά υπάρχουν και ταινίες που έχουν παρόμοια θεματολογία, δηλαδή έχουν γυριστεί σε κάστρα και αναφέρονται σε μονομαχίες με σιδεροντυμένους ιππότες, πολιορκίες κάστρων και μυθικά πλάσματα:

·        Τα Χρονικά της Νάρνια, από τα οποία μέχρι τώρα έχουν βγει δύο ταινίες, The Lion, the Witch and the Wardrobe και Prince Caspian. Oι ταινίες έχουν το κλασικό, μεσαιωνικό κλίμα στα πλαίσια των μαχών το οποίο συνδυάζεται υπέροχα με το μαγικό στοιχείο διάφορων μυθολογιών. Μονόκεροι και νάνοι από τη βορειοδυτική παράδοση, Κένταυροι και Μινώταυροι από την αρχαιοελληνική.

     ·        Η ταινία  Έραγκον, μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου. Στον πυρήνα της ιστορίας βρίσκεται το μυθικό γένος των δράκων, πλάσματα που συναντώνται σε μια πλειονότητα μυθολογιών, από την Κέλτικη μέχρι και την Κινεζική.

·        Τέλος, μια ιδιαίτερη και καλτ ταινία, το Krull. H ταινία αυτή της δεκαετίας του ’80 είναι αρκετά πρωτότυπη καθώς καταφέρνει να συνδυάσει το μεσαιωνικό, ιπποτικό στοιχείο με το μυθολογικό, μέσα σ’ ένα πλαίσιο επιστημονικής φαντασίας.

Εδώ ολοκληρώνεται η λίστα με τις ταινίες που μας ταξιδεύουν στα μαγικά βασίλεια των μύθων και των θρύλων.

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΣΤΡΑ:

·       Λαλούδι της Μονεμβασιάς(παραδοσιακό)

·       Το κάστρο της Ωριάς(στίχοι: Κώστας Βόμβολος
μουσική: Κώστας Βόμβολος
πρώτη εκτέλεση: Φένια Παπαδόδημα)

·       Όσα κάστρα κι αν επήγα

·       Πήραμε το Αργυρόκαστρο (στίχοι: Πυθαγόρας, μουσική: Γιώργος Κατσαρός, πρώτη εκτέλεση: Μαρινέλλα)

·       Ήρωες(στίχοι: Βακάλης Στέφανος
μουσική: Μαυρουδής Νότης
πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη)

·       Να’ τανε το 21(Στίχοι: Σώτια Τσώτου
Μουσική: Σταύρος Κουγιουμτζής
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης)

·       Όλα τα κάστρα τα είδα

·       Το κάστρο(μουσική/στίχοι: Δημήτρης Σταυρακάκης
Τραγούδι: Βασίλης Σταυρακάκης)

·       Στο κάστρο το παλιό(Στίχοι: Παντελής Θαλασσινός
Μουσική: Παντελής Θαλασσινός
Πρώτη εκτέλεση: Πέτρος Γαϊτάνος)

·       Το κάστρο(στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου, μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης, πρώτη εκτέλεση: Άλκηστις Πρωτοψάλτη)

·       Βουνά και κάστρα(στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου, στίχοι: Γιώργος Ζαμπέτας, πρώτη εκτέλεση: Βίκυ Μοσχολιού)

·       Το κάστρο(στίχοι: Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, στίχοι: Δημήτρης Τριανταφυλλίδης/ Βασίλης Σωτηριάδης ) 

·       Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη(στίχοι: Φίλιππος Γράψας
μουσική: Μάριος Τόκας
πρώτη εκτέλεση: Δημήτρης Μητροπάνος)

·       Δεν έχω λόγια(στίχοι: Ελεάνα Βραχάλη, μουσική: Μιχάλης Χατζηγιάννης, πρώτη εκτέλεση: Δέσποινα Ολυμπίου)

·       Της σιωπής τα κάστρα(στίχοι: Νίκος Τσούκας,
μουσική: Νίκος Τσούκας
πρώτη εκτέλεση: Χρήστος Θηβαίος)

ΣΤΙΧΟΙ:

Το κάστρο της Ωριάς

Όσα κάστρα κι αν είδα
κι αν εθώριασα
σαν της Ωριάς το κάστρο δεν ελόγιασα
Κάστρα θεμελιωμένο κάστρο ξακουστό
σαράντα ωριές του ψήλου κι είκοσι πλατύ
Μολύβι σκεπασμένο μαρμαροχυτό
και της ωριάς η πόρτα αστράφτει μάλαμα
Τούρκος το τριγυρίζει χρόνους δώδεκα
δεν μπορεί να το πάρει το ερημόκαστρο…

Πήραμε τ’ Αργυρόκαστρο

Πήραμε τ' Αργυρόκαστρο
και πάμε... και πάμε και πάμε παραπέρα
Τύραννοι δε γλιτώνετε
Αέρα... αέρα , Αέρα...

Λαλούδι της Μονεμβασιάς

Λαλού-λέει, λαλούδι της Μονεμβασιάς,
λαλούδι της Μονεμβασιάς και κάστρο της Λαμίας (2)
Και Πα-λέει και Παλαμήδι τ’ Αναφπλιού
και Παλαμήδι τ’ Αναφπλιού
ανοίξτε να μπω μέσα (2)

Όλα τα κάστρα τα είδα

Όλα τα κάστρα τα 'δα κι όλα τα ’δειρα¹
βρ’ αμάν αμάν αμάν κι όλα τα ’δειρα
κι όλα τα ’δει- τα ’δειρα, Φραγκοπούλα και Pωμιά. Σαν της Ωριάς το κάστρο, κάστρο δεν είδα
Φράγκα με τα ρεπαντιά να ’χει ασημένιες πόρτες κι αργυρά κλειδιά,
Φραγκοπούλα και Pωμιά…

Όσα κάστρα κι αν επήγα

 Όσα κάστρα και αν επήγα και αν εγύρισα
Σαν της χήρας το κορίτσι καλέ δεν αντάμωσα. Κάθε Κυριακή ν’ αλλάζει να στολίζεται,
και στο παραθύρι να βγαίνει καλέ να χτενίζεται…

Το κάστρο  

Κάστρο χαμηλό
στην άμμο πάνω την υγρή
Νύχτα το πουλώ
και λέω στο κύμα
κάν' το γη!
Βότσαλα γυμνά
για να'ρθει ο κόσμος διακοπές
κι ύστερα αρχινά
και βγάζει η θάλασσα σιωπές…

Βουνά και κάστρα

Ποιος έχει κάνει τα βουνά
ψηλά σαν να 'ναι κάστρα,
Ν' αγγίζουνε τον ουρανό
και να μου κρύβουν τ' άστρα.
Βουνά είναι τα λόγια σου και κάστρο η καρδιά σου.
Βουνά και κάστρα θ' ανεβώ να πάρω τα φιλιά σου.

Το κάστρο

Στο Κάστρο μου βαρήκανε μα στα Χανιά θα γιάννω ,

και στο παντέρμο Ρέθεμνος θα πέσω να ποθάνω ...

Στο Κάστρο είναι οι όμορφες και στα Χανιά είν'οι άσπρες ,

και στο παντέρμο Ρέθεμνος οι γαϊτανοφρυδάτες…

Της σιωπής τα κάστρα

Μαζί σου η νύχτα στο μυαλό μου
Είχα αγκαλιάσει τ’ όνειρο μου
Όμως να φύγει το άφησα
Της σιωπής τα κάστρα
Με λόγια κάτω από τα άστρα
Σαν να ‘τανε από άμμο πέφτανε…

Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη

Αφού με έσπειρε μια μοίρα αυτοκρατόρισσα

μήτρα με γέννησε αρχαία Μακεδόνισσα
μ' άδεια φαρέτρα πολεμάω το χειμώνα από το κάστρο στην καρδιά του Πλαταμώνα…

Δεν έχω λόγια

Εγώ απλά τα κάστρα γκρέμισα
και πόνο κέρδισα με το σπαθί μου
εσύ απλά δίπλα μου ξάπλωσες
και πάνω μου άπλωσες σαν θάλασσα πλατιά…

Ήρωες

Ήρωες, άπαρτα βουνά.
Ήρωες, με δώδεκα ζωές,
κάστρα του Ολύμπου
και του Παρνασσού φαντάσματα,
ήρωες μες στα χαλάσματα…

Στο κάστρο το παλιό

Στο κάστρο το παλιό
σε κάποιο τοίχο σου 'χα γράψει σ' αγαπώ
το πιο γλυκό μου μήνυμα…

Το κάστρο

Εμείς δεν είμαστε ένα κάστρο που έχει πέσει
Είμαστε ακόμα ζωντανοί κι όποιος αντέξει…

Να’ τανε το 21

Να πολεμάω τις μέρες στα κάστρα
και το σπαθί μου να πιάνει φωτιά
και να κρατάω τις νύχτες με τ' άστρα
μια Τουρκοπούλα (ομορφούλα) αγκαλιά….

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΩΣ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ:

1.     A castle (Ji Byun Shi,1970)

2.     Alnwick Castle at Nothumberland(Canaletto,1752)

3.     An extensive landscape with a ruined castle and a village church (Ruisdael Jacob Van, 1665-72)

4.     Arundel mill and castle(Constable John)

5.     Bentheim castle(Ruisdael Jacob Van,1653)

6.     Castle at Ostia,Lazio, Italy(Haseltine William Stanley, 1871)

7.     The castle at Trento(Durer Albrecht)

8.     The castle at Antibes(Monet Claude,1888)

9.     Castle on a hill(Unknown Master Italian, 1300-25)

10.   Castle overlooking a river(Lalanne Maxime, 1860)

11.   Conversation outside a castle(Delen Dirck Van, 1636)

12.   Dream castle in the sky(Parrish Maxfield)

13.   Hadleigh castle(Constable John)

14.   Kronborg castle(Hausen Constantin, 1834)

15.   Landscape with castle(Huber Wolf, 1545-50)

ΚΑΣΤΡΑ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΥΡΩΠΗ:

       1. Windsor Castle

       2. Castello di Strassoldo di Sopra

      3. Frankenstein Castle

4. Bran Castle

       5. Chateau de Versailles

ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ:

1. Arge Bam Castle

2. Rhodes Castle

       3. Kolossi Castle

ΑΣΙΑ:

1.     Forbidden City

2.     Himeji Castle

 ΕΛΛΑΔΑ:

 1.     Μπούρτζι

     2.     Κάστρο της Μεθώνης

     3.     Το κάστρο της Ρόδου

     4.     Κάστρο Πλαταμώνα

    5.       Κάστρο της Μονεμβασιάς

    6.       Κάστρο της Πάτρας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

·        Κινηματογράφος και κάστρο………………………………………………….3

·        Τραγούδι και κάστρο……………………………………………………………..7

      Στίχοι τραγουδιών που αναφέρονται σε κάστρα…………………….8

·        Το κάστρο ως πηγή έμπνευσης στη γωγραφική……………………..11

      Πίνακες που απεικονίζουν κάστρα………………………………………...11

·        Κάστρο και φωτογραφία…………………………………………………….....17